Viêm gan B có di truyền qua gen không? Biện pháp phòng ngừa như nào.

Viêm gan B từ lâu đã được cảnh báo là một trong những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất, âm thầm tấn công gan và để lại nhiều biến chứng khó lường nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, xung quanh căn bệnh này vẫn tồn tại nhiều hiểu lầm, trong đó câu hỏi “Viêm gan B có di truyền không ?” là thắc mắc chung của rất nhiều người.

Tổng quan về virus viêm gan B

Thủ phạm gây ra bệnh viêm gan B là virus HBV (Hepatitis B Virus) – một loại siêu vi thuộc nhóm Hepadnaviridae, có sức sống bền bỉ đáng kinh ngạc. Trong điều kiện 30°C, HBV vẫn có thể tồn tại tới 30 phút và ở nhiệt độ -20°C, chúng thậm chí duy trì sự sống tới 20 năm.
Chính khả năng sống sót dai dẳng này khiến HBV trở thành “nỗi ám ảnh toàn cầu”. Hiện nay, khoảng 2 tỷ người trên thế giới từng nhiễm HBV, trong đó không ít trường hợp dẫn đến suy gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan. Tại Việt Nam, tỷ lệ người mang virus HBV chiếm tới 20% dân số, thuộc nhóm các quốc gia có mức độ lưu hành virus cao nhất thế giới. Đặc biệt, tốc độ lây lan của HBV rất nhanh, dễ dàng truyền từ người sang người qua nhiều con đường khác nhau, làm tăng thêm mối lo ngại về căn bệnh này.

Viêm gan B có di truyền không?

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ người mắc viêm gan B cao nhất thế giới. Đáng lo ngại hơn, phần lớn người bệnh không hề biết bản thân đã nhiễm virus HBV. Điều này khiến họ vô tình trở thành nguồn lây, âm thầm phát tán virus ra cộng đồng. Nguy hiểm ở chỗ, ngay cả khi không xuất hiện triệu chứng, virus viêm gan B vẫn có thể tấn công và hủy hoại tế bào gan, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan.
Một trong những thắc mắc phổ biến nhất mà nhiều người đặt ra là: "Viêm gan B có di truyền không?" đặc biệt là đối với những gia đình có mẹ hoặc bố bị bệnh. Câu trả lời là viêm gan B không phải là bệnh di truyền qua gen hay nhiễm sắc thể. Nghĩa là, cha hoặc mẹ mắc viêm gan B không truyền bệnh sang con thông qua di truyền. Tuy nhiên, viêm gan B có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai và sinh nở. Khi người mẹ mang virus HBV, trẻ có nguy cơ lên tới 90% bị nhiễm bệnh nếu không được tiêm phòng và dự phòng lây truyền ngay sau sinh. Ngoài ra, virus HBV còn có thể lây trong gia đình thông qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể (dùng chung dao cạo, bàn chải đánh răng, tiếp xúc vết thương hở…).

Bệnh viêm gan B có di truyền hay không là vấn đề được nhiều người quan tâm

Những con đường lây truyền virus viêm gan B

1. Lây truyền từ mẹ sang con 

Đây là con đường lây nhiễm phổ biến và cũng là nguyên nhân khiến nhiều người nhầm lẫn rằng viêm gan B có tính di truyền. Thực tế, virus HBV không di truyền, nhưng người mẹ mang virus có thể lây sang con trong thời kỳ mang thai và khi sinh nở.
Nguy cơ lây truyền phụ thuộc rất nhiều vào nồng độ virus trong cơ thể mẹ và từng giai đoạn của thai kỳ:

• 3 tháng đầu thai kỳ: nguy cơ lây truyền khoảng 1%.
• Tam cá nguyệt thứ 2: nguy cơ tăng lên khoảng 10%.
• Tam cá nguyệt thứ 3: tỷ lệ này có thể lên đến 60 – 70%, đặc biệt nếu người mẹ chưa được điều trị hoặc kiểm soát virus.

Ngoài ra, trong quá trình sinh nở, khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch của mẹ, khả năng lây nhiễm càng cao. Sau sinh, dù cho con bú không làm lây bệnh, nhưng nếu núm vú mẹ bị trầy xước, chảy máu và trẻ vô tình tiếp xúc, nguy cơ lây nhiễm vẫn có thể xảy ra.

Lây truyền qua đường máu 

Virus viêm gan B có khả năng tồn tại lâu trong máu và cả máu khô nhiều ngày, do đó việc tiếp xúc với máu nhiễm virus là nguyên nhân chính khiến bệnh lan rộng. Một số tình huống có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh:

• Dùng chung bơm kim tiêm, kim chích ma túy;
• Truyền máu, nhận máu từ người nhiễm HBV mà chưa được sàng lọc kỹ;
• Để vết thương hở tiếp xúc trực tiếp với máu/vết thương của người bệnh;
• Dùng chung vật dụng cá nhân dễ dính máu: dao cạo râu, bàn chải đánh răng, bấm móng tay, dao cạo lông mày…;
• Xăm hình, xỏ khuyên, làm thủ thuật y tế tại cơ sở không đảm bảo vô trùng.

Sử dụng chung cây tiêm có nguy cơ lây nhiễm viêm gan B

Lây qua quan hệ tình dục

Virus HBV có mặt trong dịch âm đạo của nữ giới và tinh dịch của nam giới, do đó:

• Quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su với người nhiễm viêm gan B sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm cao.
• Quan hệ tình dục bừa bãi, không chung thủy một vợ một chồng không chỉ khiến nguy cơ mắc viêm gan B tăng lên mà còn dễ dẫn đến các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như HIV, giang mai, lậu...
• Hành vi tình dục mạnh bạo gây trầy xước niêm mạc cũng tạo điều kiện thuận lợi cho virus HBV xâm nhập.

Điều quan trọng là viêm gan B không phải bệnh di truyền, nhưng lây qua đường tình dục lại là con đường phổ biến thứ hai chỉ sau lây truyền từ mẹ sang con và qua đường máu. Vì vậy, việc quan hệ tình dục an toàn, chung thủy, sử dụng bao cao su đúng cách chính là biện pháp bảo vệ sức khỏe của bản thân và bạn đời.

Xem thêm>>> Viêm gan B lây qua đường nào và biện pháp phòng tránh

Biến chứng và cách phòng ngừa viêm gan B

Ở giai đoạn người lành mang virus, viêm gan B thường không gây triệu chứng rõ rệt và ít ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, khi chuyển sang giai đoạn mạn tính, virus HBV âm thầm tấn công và phá hủy tế bào gan, dẫn đến hàng loạt biến chứng đe dọa tính mạng như xơ gan, suy gan thậm chí ung thư gan.
Dù viêm gan B không di truyền theo gen, nhưng khả năng lây truyền từ mẹ sang con và từ người sang người rất cao. Chính vì vậy, phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.
Bác sĩ khuyến cáo cần tiêm vắc xin viêm gan B đối với trẻ sơ sinh trong 24 giờ đầu sau sinh giúp giảm tối đa nguy cơ lây từ mẹ sang con. Sau đó, trẻ cần tiêm mũi 2 sau 1 tháng và mũi 2 khi trẻ được 6 đến 12 tháng. Để bổ sung lượng miễn dịch, trẻ cần tiêm nhắc lại khi đủ 15 tuổi.
Ngoài tiêm phòng, mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh:

• Tuyệt đối không dùng chung bơm kim tiêm hoặc bất kỳ dụng cụ nào có thể tiếp xúc với máu/dịch cơ thể.
• Quan hệ tình dục an toàn, chung thủy một vợ một chồng.
• Đeo găng tay bảo hộ khi phải tiếp xúc với máu hoặc vết thương hở của người khác.
• Chỉ lựa chọn cơ sở y tế, xăm mình, làm nail, thẩm mỹ uy tín, đảm bảo dụng cụ được vô trùng.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, dao cạo râu, dao cạo lông mày, bấm móng tay.

Xem thêm>>> Triệu chứng của bệnh viêm gan B giai đoạn đầu

Kết luận:

Tóm lại, tiêm gan B không di truyền, nhưng khả năng lây lan vô cùng cao và biến chứng cực kỳ nguy hiểm nếu không được phòng ngừa và điều trị sớm. Chủ động tiêm vắc-xin, kiểm tra sức khỏe định kỳ và bảo vệ bản thân khỏi các nguồn lây nhiễm chính là chìa khóa giúp bạn và gia đình tránh xa căn bệnh này.