Nếu gan nhiễm mỡ không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể âm thầm tiến triển thành những biến chứng nguy hiểm như xơ gan hoặc ung thư gan. Điều đáng lo là gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến người bệnh dễ chủ quan và chỉ phát hiện khi đã ở giai đoạn nặng lúc việc điều trị trở nên khó khăn hơn nhiều. Đáng chú ý, không chỉ người ăn mặn mà ngay cả những người ăn chay cũng có thể mắc gan nhiễm mỡ. Vậy làm sao để duy trì chế độ ăn chay lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng mà vẫn bảo vệ tốt cho gan?

Vì sao ăn chay vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ?

Nhiều người cho rằng ăn chay là một lối sống lành mạnh, giúp thanh lọc cơ thể và phòng tránh các bệnh về gan. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít người ăn chay vẫn mắc bệnh gan nhiễm mỡ. 

Bệnh gan nhiễm mỡ thường được chia thành hai nhóm chính: gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu. Trong đó, nhóm không do rượu lại phổ biến hơn, bắt nguồn từ chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học như ăn quá nhiều tinh bột, đường, thực phẩm chế biến sẵn, ít vận động, dẫn đến dư thừa năng lượng và tích tụ mỡ trong gan.

Với người ăn chay, nguy cơ này vẫn hiện hữu nếu chế độ ăn không cân bằng. Khi khẩu phần ăn thiếu protein, vitamin và khoáng chất, cơ thể sẽ thiếu năng lượng, dễ sinh cảm giác đói, khiến họ ăn nhiều hơn để bù lại. Việc tiêu thụ quá nhiều tinh bột như cơm, mì, bún, phở. Cơ thể chuyển hóa carbohydrate thành chất béo, theo thời gian sẽ dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ.

Ngoài ra, các món chay chiên rán thường được nêm nhiều dầu, đường và gia vị, làm tăng đáng kể lượng calo hấp thụ. Một số người ăn chay có xu hướng hấp thụ vitamin tự nhiên từ trái cây. Ăn trái cây rất tốt cho sức khỏe nhưng trái cây chứa rất nhiều đường tự nhiên. Khi bạn tiêu thụ quá nhiều carbohydrate, gan sẽ chuyển hóa nó thành glycogen và lưu trữ, lượng carbohydrate dư thừa sẽ trở thành chất béo. Thậm chí một số loại trái cây giàu chất béo như bơ cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ nếu ăn quá nhiều.

Người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ

Ăn chay đúng cách để đủ dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe

Ăn chay không chỉ là một lựa chọn về lối sống mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu được thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, để chế độ ăn chay thực sự lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất, bạn cần xây dựng thực đơn cân đối, đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất thiết yếu cho cơ thể.

Trước hết, tinh bột là nguồn năng lượng chính nên cần được lựa chọn cẩn thận. Thay vì dùng tinh bột tinh chế, hãy ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám… vì chúng chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp duy trì năng lượng ổn định và tốt cho hệ tiêu hóa.

Tiếp theo là protein là nhóm chất dễ bị thiếu hụt nhất khi ăn chay. Bạn có thể bổ sung protein từ các loại đậu (đậu nành, đậu lăng, đậu xanh), hạt và quả hạch, đậu phụ, nấm hoặc một số loại rau xanh giàu đạm.

Bên cạnh đó, người ăn chay cũng cần chú ý đến những vi chất dễ bị thiếu hụt:

• Canxi: quan trọng cho xương và răng chắc khỏe. Ngoài sữa, bạn có thể bổ sung từ cải xoăn, củ cải đường, rau xanh đậm hoặc sản phẩm thực vật bổ sung canxi.
• Vitamin D: hỗ trợ hấp thu canxi và duy trì sức khỏe xương. Có thể tìm thấy trong sữa đậu nành, sữa gạo, ngũ cốc hoặc bơ thực vật có tăng cường vitamin D.
• Vitamin B12: cần thiết cho việc hình thành hồng cầu và phòng ngừa thiếu máu. Người ăn chay nên bổ sung thêm ngũ cốc tăng cường vitamin hoặc viên bổ sung B12.
• Sắt: có nhiều trong đậu lăng, ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh đậm và trái cây sấy khô là thành phần quan trọng của hồng cầu.
• Kẽm: giúp tăng cường miễn dịch và tái tạo tế bào, có trong ngũ cốc nguyên hạt, đậu nành, các loại hạt và mầm lúa mì.
• Iốt: rất cần cho chức năng tuyến giáp. Người ăn chay nên dùng muối iốt để tránh nguy cơ bướu cổ.
• Axit béo omega-3: có lợi cho tim mạch, có thể bổ sung từ dầu hạt cải, dầu đậu nành, dầu óc chó.

Người ăn chay có thể bổ sung protein thông qua các loại đậu hoặc hạt

Thực tế, nhiều người ăn chay thiếu cân đối có thể đối mặt với nguy cơ gan nhiễm mỡ do mất cân bằng dinh dưỡng hoặc nạp quá nhiều tinh bột tinh chế và dầu mỡ. Vì vậy, cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe là duy trì chế độ ăn chay khoa học, đa dạng và đầy đủ các nhóm chất thiết yếu.

Cách phòng ngừa gan nhiễm mỡ hiệu quả

Dưới đây là những biện pháp giúp bạn bảo vệ lá gan khỏe mạnh, hạn chế nguy cơ tích tụ mỡ trong gan.

Hạn chế rượu bia

Rượu là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan và dẫn đến gan nhiễm mỡ. Vì vậy, việc kiểm soát lượng rượu nạp vào cơ thể là yếu tố then chốt trong phòng ngừa bệnh. Theo khuyến nghị y tế, nam giới chỉ nên uống tối đa 2 đơn vị cồn mỗi ngày, trong khi nữ giới không nên vượt quá 1 đơn vị. Cụ thể, một đơn vị cồn tương đương với khoảng 330 ml bia (5%), 100 ml rượu vang (13,5%) hoặc 30 ml rượu mạnh (40%).

Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì và tiểu đường có mối liên hệ chặt chẽ với gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Thực tế, có tới 90% người mắc NAFLD là do thừa cân, béo phì. Việc giảm khoảng 10% trọng lượng cơ thể đã có thể giúp cải thiện đáng kể sức khỏe của gan. Để duy trì cân nặng lý tưởng, hãy ưu tiên chế độ ăn giàu rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và chất béo lành mạnh.

Thường xuyên vận động và tập thể dục

Vận động là chìa khóa giúp gan hoạt động hiệu quả và giảm tích tụ mỡ. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh Gan Hoa Kỳ, tập thể dục thường xuyên không chỉ hỗ trợ giảm cân bền vững mà còn kích thích cơ thể sản sinh Glutathione, một chất chống oxy hóa mạnh giúp giải độc gan. Hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể chất như chạy bộ, bơi lội, tennis hoặc thể dục nhịp điệu. Bắt đầu với cường độ nhẹ, sau đó tăng dần để cơ thể thích nghi tốt hơn.

Thường xuyên vận động và tập thể dục là cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ hiệu quả

Xem thêm:

• Gan nhiễm mỡ uống nước đậu đen có tốt không?
• 3 bí quyết của vỏ bưởi chữa gan nhiễm mỡ tại nhà
• 7 cây thuốc chữa gan nhiễm mỡ và cách dùng hiệu quả

Kết luận

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn vì sao người ăn chay vẫn có thể mắc gan nhiễm mỡ. Từ đó, hãy điều chỉnh chế độ ăn uống của mình sao cho hợp lý vừa duy trì lối sống thanh đạm, vừa đảm bảo đủ dưỡng chất cho cơ thể. Và nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào bất thường liên quan đến gan, đừng ngần ngại đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.