Gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu: Phân biệt ngay

Gan nhiễm mỡ hiện đang trở thành một trong những bệnh lý phổ biến nhất không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Căn bệnh này được chia thành hai nhóm chính: gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu. Việc nhận biết và phân biệt rõ gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi mỗi loại lại có nguyên nhân hình thành, mức độ tiến triển và tiên lượng hoàn toàn khác nhau.

Tìm hiểu chung về gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ quá mức trong tế bào gan, làm suy giảm chức năng của cơ quan quan trọng này. Dựa vào nguyên nhân, bệnh được chia thành hai nhóm chính: gan nhiễm mỡ không do rượu và gan nhiễm mỡ do rượu.

Ở nhóm không do rượu, bệnh thường xuất hiện ở những người hầu như không uống rượu bia nhưng lại có các yếu tố nguy cơ như béo phì, tiểu đường, mỡ máu cao hoặc rối loạn chuyển hóa. Đây là dạng phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt trong lối sống hiện đại ít vận động và chế độ ăn dư thừa chất béo.

Ngược lại, gan nhiễm mỡ do rượu chủ yếu là hậu quả của việc sử dụng đồ uống có cồn kéo dài. Theo tiêu chuẩn y học, tình trạng này thường được xác định khi nam giới tiêu thụ trên 210g cồn mỗi tuần (tương đương khoảng 6–7 lon bia mỗi ngày) trong ít nhất 2 năm, ở nữ giới là trên 140g.

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử sử dụng rượu bia, kết quả xét nghiệm, và hình ảnh học gan. Với gan nhiễm mỡ không do rượu, việc chẩn đoán chỉ được xác lập khi đã loại trừ các nguyên nhân khác như viêm gan virus B, C, bệnh Wilson, tác dụng phụ của thuốc hoặc rối loạn chuyển hóa khác.

Gan nhiễm mỡ gồm hai nhóm chính là gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu

Phân biệt gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu

Gan nhiễm mỡ là một trong những bệnh lý gan phổ biến nhất hiện nay, được chia thành hai dạng chính: gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu. Việc hiểu rõ và phân biệt hai thể bệnh này đóng vai trò quan trọng trong xác định nguyên nhân, từ đó lựa chọn hướng điều trị phù hợp và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm như viêm gan, xơ gan hay ung thư gan.

Yếu tố nguy cơ

Gan nhiễm mỡ do rượu chủ yếu gặp ở những người có thói quen sử dụng đồ uống có cồn thường xuyên. Nguy cơ mắc bệnh tăng rõ rệt khi phụ nữ tiêu thụ trên 20g rượu mỗi ngày và nam giới trên 30g mỗi ngày trong thời gian dài. Lượng cồn càng lớn và thời gian sử dụng càng lâu, tổn thương gan càng nghiêm trọng.

Ngược lại, gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) thường bắt nguồn từ các rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định hoàn toàn, nhưng các yếu tố nguy cơ phổ biến gồm béo phì, tiểu đường type 2, hội chứng chuyển hóa, buồng trứng đa nang, suy giáp, rối loạn mỡ máu và hội chứng ngưng thở khi ngủ. Trong đó, béo phì được xem là yếu tố chiếm tỷ lệ cao nhất, có mối liên hệ chặt chẽ với tình trạng tích tụ mỡ trong gan.

Béo phì liên quan đến tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu

Triệu chứng lâm sàng

Ở giai đoạn sớm, cả hai dạng gan nhiễm mỡ thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng đặc hiệu. Việc phân biệt chủ yếu dựa vào tiền sử sử dụng rượu bia và các xét nghiệm cận lâm sàng.

Đối với gan nhiễm mỡ do rượu, bệnh nhân thường có chỉ số AST/ALT > 2, GGT tăng cao, kèm theo giảm tiểu cầu, giảm albumin máu, thậm chí có thể xuất hiện dấu hiệu viêm gan cấp hoặc hội chứng cai rượu.

Trong khi đó, gan nhiễm mỡ không do rượu thường ít biểu hiện lâm sàng hơn. Một số người có thể bị tăng men gan nhẹ, nhưng vẫn có trường hợp men gan hoàn toàn bình thường dù tổn thương gan đã xảy ra. Vì vậy, để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm loại trừ các nguyên nhân khác như viêm gan virus B, C hoặc các bệnh lý chuyển hóa khác.

Kiểm soát mỡ máu

Trong bối cảnh các bệnh lý chuyển hóa như gan nhiễm mỡ và tim mạch ngày càng gia tăng, việc kiểm soát mỡ máu đã trở thành yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe tổng thể. Mỡ máu cao, tình trạng tăng cholesterol xấu (LDL) hoặc triglycerid trong máu là nguyên nhân chính dẫn đến xơ vữa động mạch, đột quỵ, tăng huyết áp và nhồi máu cơ tim. Không chỉ dừng lại ở tim mạch, rối loạn mỡ máu còn âm thầm tác động đến gan, làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu nếu không được kiểm soát kịp thời.

Nguyên nhân hàng đầu khiến mỡ máu tăng cao thường đến từ thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, việc tiêu thụ quá nhiều đồ chiên rán, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn hay giàu chất béo bão hòa. Khi lipid không được chuyển hóa hiệu quả tại gan, chúng tích tụ dần và gây rối loạn chức năng gan, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Để kiểm soát mỡ máu hiệu quả, cần bắt đầu từ việc thay đổi lối sống. Một chế độ ăn cân đối, ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cùng với việc hạn chế thực phẩm chứa nhiều cholesterol là nền tảng giúp ổn định chỉ số mỡ máu. Song song đó, duy trì hoạt động thể chất đều đặn giúp cải thiện quá trình chuyển hóa và giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể. Đối với những trường hợp mỡ máu cao kéo dài, việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, bao gồm sử dụng thuốc hạ mỡ máu.

Người bệnh nên ăn nhiều rau xanh, trái cây để kiểm soát mỡ máu hiệu quả

Xem thêm:

• Gan nhiễm mỡ gây ngứa không? Cách xử lý nhanh và hiệu quả
• Bí quyết đơn giản giúp giảm gan nhiễm mỡ an toàn, hiệu quả

Kết luận

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu cũng như cách nhận biết sự khác biệt giữa hai thể bệnh. Đừng quên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các rối loạn mỡ máu hay tổn thương gan, từ đó có hướng điều trị kịp thời. Việc kiểm soát tốt mỡ máu không chỉ giúp phòng ngừa bệnh tim mạch mà còn góp phần bảo vệ lá gan khỏe mạnh, duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống bền vững.