Gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ: Mối liên hệ ít ai biết

Máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ đã trở thành những căn bệnh quen thuộc với nhiều người Việt. Thực tế, số ca mắc hai tình trạng này ngày càng tăng và thường xuất hiện song song, khiến không ít người thắc mắc: Liệu mỡ máu và mỡ gan có mối liên hệ nào với nhau, hay đây chỉ là hai vấn đề sức khỏe riêng biệt?

Máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ là gì?

Máu nhiễm mỡ

Máu nhiễm mỡ hay còn gọi là rối loạn chuyển hóa lipid máu, là tình trạng lượng chất béo trong máu bao gồm cholesterol và triglycerid, vượt quá mức bình thường. Trong cơ thể, mỡ luôn tồn tại với một tỷ lệ nhất định để duy trì các hoạt động sống. Tuy nhiên, khi các chỉ số này tăng cao, mỡ bắt đầu lưu thông quá mức trong máu, tạo nên gánh nặng cho tim mạch và toàn bộ hệ tuần hoàn.
Nguyên nhân gây máu nhiễm mỡ thường xuất phát từ lối sống hiện đại: ăn uống thiếu khoa học, tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa, ít vận động, béo phì, hút thuốc lá, thường xuyên căng thẳng, stress.
Bệnh máu nhiễm mỡ thường âm thầm, hầu như không có triệu chứng rõ ràng. Người bệnh chỉ có thể nhận thấy vài dấu hiệu mơ hồ như chóng mặt, đau đầu, tim đập nhanh, tức ngực,...Khi bệnh tiến triển nặng, mỡ trong máu có thể gây xơ vữa động mạch, cao huyết áp,...

Bệnh mỡ máu không có triệu chứng rõ ràng nên khó phát hiện

Gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan. Ở giai đoạn nặng, lượng mỡ này có thể chiếm hớn 50% trọng lượng gan.
Các nguyên nhân thường gặp bao gồm: tiểu đường, béo phì, nghiện rượu, viêm gan virus, rối loạn lipid máu hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc như amiodarone, corticosteroid, tamoxifen...
Cũng giống như máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ thường diễn biến âm thầm và chỉ được phát hiện qua kiểm tra sức khỏe định kỳ. Một số trường hợp có thể xuất hiện triệu chứng như đau tức vùng hạ sườn phải, mệt mỏi, chán ăn, ăn không tiêu, vàng da hoặc vàng mắt.

Mối quan hệ giữa máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ là hai bệnh lý chuyển hóa có mối liên hệ chặt chẽ, thường tác động qua lại và làm bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn nếu không được kiểm soát kịp thời.

Gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến máu nhiễm mỡ

Khi gan hấp thu quá nhiều axit béo tự do, chúng sẽ được chuyển hóa thành cholesterol. Nếu lượng cholesterol vượt ngưỡng cho phép, cơ thể sẽ tổng hợp thêm triglycerid và kết hợp với các apoprotein do gan tạo ra, hình thành lipoprotein mật độ thấp (LDL). Điều này khiến cholesterol toàn phần, LDL và triglycerid trong máu đều tăng cao.
Mặt khác, khi gan bị tổn thương do tích tụ mỡ, chức năng điều hòa và chuyển hóa lipid bị rối loạn. Gan không sản xuất đủ apoprotein – thành phần giúp vận chuyển chất béo ra khỏi gan – khiến mỡ tiếp tục ứ đọng trong gan. Hậu quả là gan nhiễm mỡ ngày càng nặng hơn, đồng thời làm gia tăng nguy cơ rối loạn mỡ máu.

Gan nhiễm mỡ hạn chế sản xuất apoprotein, tạo điều kiện cho chất béo đi vào gan nhiều hơn

Rối loạn lipid máu (máu nhiễm mỡ) có thể là một nguyên nhân của gan nhiễm mỡ

Rối loạn lipid máu (hay còn gọi là máu nhiễm mỡ) được xem là một trong những nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ. Các bất thường như giảm HDL cholesterol (cholesterol “tốt”), tăng LDL cholesterol (cholesterol “xấu”), tăng cholesterol toàn phần hay tăng triglycerid đều có mối liên hệ chặt chẽ với sự xuất hiện và mức độ nặng nhẹ của bệnh gan nhiễm mỡ.

Gan là cơ quan trung tâm trong quá trình chuyển hóa chất béo. Khi lượng lipid trong máu tăng cao, gan phải làm việc quá sức để xử lý và đào thải. Tuy nhiên, khi vượt quá khả năng chuyển hóa, phần mỡ thừa sẽ tích tụ lại trong tế bào gan, dần dần gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ.
Tóm lại, gan nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ có mối quan hệ mật thiết thường xuất hiện song song với nhau. Dù mang tên gọi khác nhau, cả hai đều thuộc nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa, có cơ chế hình thành và hướng điều trị tương tự. Khi kiểm soát tốt mỡ máu, tình trạng gan nhiễm mỡ cũng được cải thiện đáng kể.

Tác hại của bệnh máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ

Nếu tình trạng máu nhiễm mỡ không được phát hiện và điều trị kịp thời, lượng mỡ dư thừa sẽ dần tích tụ trong mạch máu, hình thành nên các mảng xơ vữa làm hẹp hoặc tắc nghẽn dòng máu. Hậu quả là người bệnh có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, tắc mạch chi và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Không chỉ vậy, rối loạn chuyển hóa lipid còn là yếu tố góp phần gây ra các bệnh mạn tính như tiểu đường type 2, viêm tụy hay tăng huyết áp.
Tương tự, gan nhiễm mỡ nếu để kéo dài cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng. Khi tế bào gan bị tổn thương do mỡ tích tụ, quá trình viêm và xơ hóa sẽ dần diễn ra, dẫn đến viêm gan, xơ gan và thậm chí là ung thư gan

Gan nhiễm mỡ gây ra các biến chứng như viêm gan, xơ gan và các bệnh về gan

Biện pháp phòng ngừa

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm cho tình trạng máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ. Vì vậy, việc xác định rõ nguyên nhân gây bệnh đóng vai trò then chốt để có thể kiểm soát và đẩy lùi hiệu quả hai căn bệnh này. Trên thực tế, việc hạ mỡ máu cũng góp phần phòng ngừa và cải thiện tình trạng mỡ gan và ngược lại.
Để chủ động bảo vệ sức khỏe, mỗi người nên:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng, làm việc và nghỉ ngơi khoa học.
• Khám sức khỏe định kỳ 6 đến 12 tháng một lần để đánh giá chức năng gan, phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý về gan (nếu có).
• Kiểm soát cân nặng trong giới hạn chấp nhận được.
• Tránh đồ uống có cồn, chất kích thích, thuốc lá.
• Thường xuyên tham gia các môn thể thao phù hợp với thể trạng của mỗi người.

Kết luận

Cả máu nhiễm mỡ và gan nhiễm mỡ đều được các chuyên gia cảnh báo là những bệnh lý tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt nếu không được phát hiện và kiểm soát sớm. Vì vậy, bên cạnh việc duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ, bạn cũng nên chủ động lắng nghe cơ thể mình. Khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường kể trên, hãy nhanh chóng đến các cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra và làm các xét nghiệm cần thiết.