Những sai lầm khiến bà bầu bị gan nhiễm mỡ mà ít ai biết đến

Gan nhiễm mỡ ở bà bầu là một tình trạng hiếm gặp nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người mẹ mà còn có thể gây tác động xấu đến sự phát triển của thai nhi. Liệu gan nhiễm mỡ khi mang thai có thực sự nguy hiểm, và đâu là cách giúp mẹ bầu phòng ngừa hiệu quả? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé một cách tốt nhất.

Những điều mẹ bầu cần biết về gan nhiễm mỡ khi mang thai

Gan nhiễm mỡ là tình trạng không hiếm gặp trong thai kỳ và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và bé nếu không được phát hiện sớm. Có hai dạng gan nhiễm mỡ thường gặp ở phụ nữ mang thai: gan nhiễm mỡ cấp tính ở thai kỳ (AFLP) và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Gan nhiễm mỡ cấp tính ở thai kỳ (AFLP)

Đây là một bệnh lý hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm, xảy ra ở khoảng 1 trong 7.000 ca mang thai mỗi năm. AFLP hình thành khi chất béo tích tụ quá nhiều trong gan, khiến chức năng gan suy giảm nghiêm trọng và có thể dẫn đến suy gan nếu không được xử lý kịp thời.

Bệnh thường xuất hiện vào tam cá nguyệt thứ ba, từ tuần 30 đến 38 của thai kỳ, nhưng đôi khi có thể xảy ra sớm hơn (từ tuần 18) hoặc muộn hơn, thậm chí sau khi sinh.
Khi được chẩn đoán AFLP, việc chấm dứt thai kỳ sớm là biện pháp điều trị hiệu quả nhất để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

Khác với AFLP, NAFLD là tình trạng mỡ tích tụ trong gan không liên quan đến việc sử dụng rượu bia, mà chủ yếu bắt nguồn từ thừa cân, béo phì hoặc rối loạn chuyển hóa.

Theo thống kê, có đến 75% người thừa cân và 2/3 bệnh nhân tiểu đường type 2 mắc phải NAFLD. Với phụ nữ mang thai, tình trạng tăng đề kháng insulin hiện tượng phổ biến trong thai kỳ khiến nguy cơ tích tụ mỡ trong gan càng cao.

Tại Mỹ, ước tính khoảng 1/3 phụ nữ trong độ tuổi 20 – 30 bị béo phì, đồng nghĩa với việc họ có nguy cơ lớn mắc NAFLD khi mang thai.

Vì vậy, nếu bạn có yếu tố nguy cơ mắc NAFLD hoặc AFLP, việc theo dõi sức khỏe trước và trong thai kỳ là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Có hai loại gan nhiễm mỡ có thể xảy ra khi mang thai

Nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ khi mang thai

Gan nhiễm mỡ trong thai kỳ, bao gồm gan nhiễm mỡ cấp tính ở thai kỳ (AFLP) và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), là tình trạng mỡ tích tụ bất thường trong gan, làm suy giảm chức năng gan và có thể dẫn đến suy gan nguy hiểm nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ra AFLP

AFLP chủ yếu bắt nguồn từ rối loạn di truyền ảnh hưởng đến hoạt động của ty thể, khiến chất béo không được phân giải đúng cách và tích tụ dần trong gan. Khoảng 20% trường hợp AFLP có liên quan đến thiếu hụt enzyme LCHAD, làm tăng nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và thai nhi, như tiền sản giật hoặc hội chứng HELLP.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ AFLP

• Mang thai lần đầu.
• Mang thai đôi hoặc đa thai.
• Mang thai bé trai.
• Có chỉ số BMI thấp (dưới 20).

Bên cạnh đó, gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) thường liên quan đến lối sống và sức khỏe chuyển hóa, đặc biệt là béo phì, tiểu đường type 2, tăng huyết áp hoặc chế độ ăn nhiều đường tinh luyện.

Mang thai lần đầu là một trong những nguyên nhân dẫn đến bà bầu bị gan nhiễm mỡ cấp

Triệu chứng của gan nhiễm mỡ trong thai kỳ

AFLP thường khởi phát ở tam cá nguyệt thứ ba, với các dấu hiệu đặc trưng như:

• Buồn nôn, nôn mửa kéo dài.
• Mệt mỏi, chán ăn.
• Đau tức vùng bụng trên.
• Tăng huyết áp.

Khi bệnh tiến triển nặng, có thể xuất hiện vàng da, rối loạn ý thức, phù bụng và rối loạn đông máu. Khoảng 20% bệnh nhân AFLP có thể tiến triển thành hội chứng HELLP hoặc tiền sản giật nặng.

Trong khi đó, NAFLD thường diễn tiến âm thầm, ít biểu hiện rõ ràng. Một số bà bầu chỉ cảm thấy mệt mỏi, nặng tức vùng bụng trên bên phải. Khi bệnh nặng hơn, có thể xuất hiện vàng da, ngứa da, dễ bầm tím và tăng nguy cơ biến chứng sản khoa nghiêm trọng như hội chứng HELLP.

Phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ thai kỳ

Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ là một bệnh lý hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm, thường có triệu chứng không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các rối loạn khác trong thai kỳ. Vì vậy, việc phát hiện sớm đóng vai trò quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ dựa vào các biểu hiện ban đầu như buồn nôn, đau tức vùng bụng, khát nước liên tục, tiểu nhiều hoặc có dấu hiệu rối loạn ý thức do ảnh hưởng đến chức năng gan.
• Xét nghiệm máu: Đây là bước quan trọng giúp xác định các bất thường như tăng men gan (AST, ALT), tăng bilirubin, giảm đường huyết, tăng acid uric, tăng bạch cầu và nồng độ amoniac trong máu. Xét nghiệm cũng có thể phát hiện sớm tình trạng suy thận hoặc rối loạn đông máu.
• Siêu âm và chụp CT: Hai kỹ thuật hình ảnh này hỗ trợ bác sĩ đánh giá mức độ nhiễm mỡ, phát hiện các tổn thương, tụ máu hoặc nhồi máu gan.

Trong một số trường hợp khẩn cấp, bệnh chỉ được phát hiện khi sản phụ phải mổ lấy thai do tim thai có dấu hiệu bất thường. Lúc này, bác sĩ có thể nhận ra tình trạng gan nhiễm mỡ qua hình ảnh siêu âm, kết quả chụp CT hoặc các chỉ số xét nghiệm máu bất thường.

Phương pháp điều trị gan nhiễm mỡ trong thai kỳ

Khi được chẩn đoán mắc gan nhiễm mỡ trong thai kỳ, người mẹ cần được điều trị và theo dõi tại cơ sở y tế có trang thiết bị chuyên sâu, tốt nhất là tại phòng chăm sóc đặc biệt. Mục tiêu chính của điều trị là kiểm soát biến chứng, bảo vệ tính mạng của mẹ và thai nhi.

Các phương pháp điều trị thường bao gồm:

• Điều trị hỗ trợ: Truyền các chế phẩm máu như huyết tương tươi đông lạnh, hồng cầu hoặc tiểu cầu để cải thiện rối loạn đông máu và hỗ trợ chức năng gan.
• Thông khí nhân tạo: Áp dụng khi bệnh nhân có dấu hiệu suy hô hấp hoặc suy gan nặng.
• Lọc máu: Giúp loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, giảm gánh nặng cho gan.
• Sử dụng lactulose: Dùng để kiểm soát và điều trị bệnh lý não gan.
• Truyền dung dịch đường: Nhằm ngăn ngừa và điều trị tình trạng hạ đường huyết.

Tiên lượng và khả năng phục hồi sau sinh

Sau khi sinh, hầu hết các mẹ bầu bị gan nhiễm mỡ đều có dấu hiệu cải thiện rõ rệt trong vòng 48 – 72 giờ. Nếu quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi, chức năng gan có thể trở lại bình thường sau khoảng một tuần. Tuy nhiên, ở những trường hợp nặng hơn, thời gian phục hồi có thể kéo dài vài tháng. Với các ca suy gan nghiêm trọng, bác sĩ có thể xem xét chỉ định ghép gan để bảo toàn tính mạng cho mẹ.

Bên cạnh điều trị y khoa, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Mẹ nên ưu tiên thực phẩm tươi sạch, giàu vitamin và chất xơ, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn. Việc vận động nhẹ nhàng, nghỉ ngơi hợp lý cũng giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn và ổn định chức năng gan.

Thông khí nhân tạo được áp dụng trong trường hợp suy hô hấp hoặc rối loạn chức năng gan nặng ở bà bầu

Bà bầu bị gan nhiễm mỡ có đáng lo ngại không?

Gan nhiễm mỡ trong thai kỳ nếu không được kiểm soát kịp thời có thể gây ra những rủi ro đáng kể cho cả mẹ và bé. Ở mức độ nghiêm trọng, bệnh có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như:

• Thai chết lưu, chiếm khoảng 10% các trường hợp.
• Hạ đường huyết sơ sinh, ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa, làm tăng nguy cơ rối loạn chu trình ure, thậm chí gây chậm phát triển hoặc thiểu năng trí tuệ.
• Nguy cơ mắc bệnh cơ tim giãn nở hoặc bệnh lý thần kinh tiến triển ở trẻ sau sinh.

Gan nhiễm mỡ có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?

Thực tế, gan nhiễm mỡ không làm giảm khả năng thụ thai. Phụ nữ mắc bệnh vẫn có thể mang thai và sinh con bình thường. Tuy nhiên, mức độ bệnh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của mẹ trong thai kỳ.
Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường diễn tiến âm thầm, ít gây triệu chứng rõ ràng. Vì vậy, việc khám thai định kỳ và theo dõi chức năng gan thường xuyên là điều cần thiết để phát hiện sớm bất thường và có hướng xử lý kịp thời.

Làm thế nào để làm sạch gan trong thai kỳ?

Gan vốn là cơ quan có khả năng tự làm sạch tự nhiên, dù bạn có đang mang thai hay không. Chức năng chính của gan là chuyển hóa độc tố thành các chất thải và xử lý những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Vì vậy, bạn không cần áp dụng bất kỳ biện pháp đặc biệt nào để làm sạch gan trong giai đoạn này. Ngược lại, một số phương pháp thải độc hoặc thanh lọc gan có thể gây hại cho cả mẹ và thai nhi.

Để bảo vệ gan khỏe mạnh trong suốt thai kỳ, mẹ bầu nên duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân quá nhanh và tuyệt đối không sử dụng rượu bia hay các chất kích thích. Sau khi sinh, việc giữ cân nặng ổn định cũng rất quan trọng, bởi béo phì là yếu tố nguy cơ dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Xem thêm:

• Tất tần tật về gan nhiễm mỡ ở trẻ em mà cha mẹ cần biết
• Gan nhiễm mỡ sau sinh có nguy hiểm không? Bác sĩ cảnh báo mẹ cần biết
• Gan nhiễm mỡ ở người già: Nguyên nhân, biến chứng và hướng điều trị

Kết luận

Hy vọng bài viết đã giúp các mẹ bầu hiểu rõ hơn về tình trạng gan nhiễm mỡ trong thai kỳ và những ảnh hưởng tiềm ẩn của nó đối với sức khỏe của cả mẹ lẫn bé. Việc phát hiện sớm và quản lý đúng cách không chỉ giúp giảm nguy cơ biến chứng mà còn góp phần đảm bảo một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh. Nếu bạn đang mang thai và nhận thấy các dấu hiệu bất thường về gan, hãy chủ động thăm khám bác sĩ để được hướng dẫn phương pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp.