Xơ gan độ 3 (F3): Dấu hiệu, biến chứng và cách kiểm soát

Gan là một trong những cơ quan nội tạng lớn và quan trọng bậc nhất của cơ thể, đảm nhiệm vai trò nhà máy chuyển hóa và bộ lọc độc tố. Xơ gan chính là hệ quả nặng nề của quá trình gan bị hủy hoại kéo dài. Khi các tế bào gan khỏe mạnh dần bị thay thế bởi mô sẹo, chức năng gan suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến hàng loạt rối loạn trong cơ thể. Ở giai đoạn 3, hay còn gọi là xơ gan mất bù, tình trạng đã trở nên đặc biệt nguy hiểm. Vậy giai đoạn này xơ gan độ 3 có dấu hiệu, biến chứng và kiểm soát bệnh như thế nào?

Dấu hiệu nhận biết xơ gan giai đoạn 3

Khi bệnh xơ gan bước sang giai đoạn 3, gan đã bị tổn thương nghiêm trọng, các mô sẹo lan rộng khiến chức năng gan suy giảm rõ rệt chẳng hạn như:

• Người bệnh thường cảm thấy cơ thể yếu ớt, mệt mỏi kéo dài và sức đề kháng suy giảm đáng kể. Đây là hậu quả của việc gan không còn đủ khả năng chuyển hóa và dự trữ các dưỡng chất thiết yếu, khiến hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả.
• Song song đó là các rối loạn tiêu hóa như đau bụng âm ỉ, đầy hơi, chán ăn hoặc khó hấp thu dưỡng chất, khiến tình trạng sụt cân và suy nhược càng trầm trọng.
• Một dấu hiệu đặc trưng khác là phù nề chi hoặc phù toàn thân. Khi dùng tay ấn nhẹ lên da, bạn sẽ thấy vết lõm không biến mất ngay, chứng tỏ dịch đã ứ đọng trong mô mềm. Bên cạnh đó, bụng trướng to do cổ trướng cũng là biểu hiện phổ biến.
• Không chỉ dừng lại ở đó, biến chứng xuất huyết tiêu hóa khiến phân có màu đen, mùi hôi tanh đặc trưng, đồng thời nước tiểu thường sẫm màu hơn so với bình thường. Làn da cũng phản ánh tình trạng gan khi trở nên sậm màu, xanh xao hoặc vàng da do sự tích tụ bilirubin và thiếu máu.
• Người bệnh có thể giảm ham muốn tình dục, phụ nữ dễ gặp tình trạng vô kinh, trong khi nam giới có nguy cơ rối loạn cương dương hoặc liệt dương.

Vết bầm trên da là một trong những dấu hiệu của xơ gan độ 3

Biến chứng nguy hiểm của xơ gan độ 3

Xơ gan độ 3 là thời điểm lá gan đã tổn thương nghiêm trọng, chức năng gan suy giảm rõ rệt. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh rất dễ chuyển sang giai đoạn 4 và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Giãn vỡ tĩnh mạch thực quản

Khi gan bị xơ, dòng chảy của máu qua tĩnh mạch cửa (dẫn máu từ ruột và dạ dày về gan) Áp lực trong tĩnh mạch cửa tăng cao buộc máu phải chuyển hướng qua các tĩnh mạch thực quản vốn mỏng manh, dẫn đến tình trạng giãn lớn. Chỉ cần một chấn động nhỏ, tĩnh mạch có thể vỡ ra và gây chảy máu ồ ạt, rất khó kiểm soát, đe dọa trực tiếp tính mạng người bệnh.

Ung thư gan

Khi xơ gan tiến triển sang mất bù, các tế bào gan bị tổn thương và tái tạo bất thường, hình thành những khối u trên bề mặt gan. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ hoặc nhói vùng bụng trên, đặc biệt là hạ sườn phải.

Ung thư gan là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh xơ gan độ 3 (F3)

Xơ gan cổ trướng

Khi chức năng gan suy sụp, quá trình tổng hợp protein đặc biệt là albumin giảm mạnh, kéo theo sự giảm hồng cầu và rối loạn dịch thể. Hậu quả là dịch tích tụ trong khoang bụng gây bụng trướng to, kèm theo phù toàn thân, khiến người bệnh mệt mỏi và khó vận động.

Hôn mê gan, não gan

Não gan hay hôn mê gan là biến chứng thần kinh nặng của xơ gan. Người bệnh có biểu hiện lú lẫn, mất dần ý thức và nếu không cấp cứu kịp thời, rất nhanh sẽ rơi vào hôn mê sâu, nguy cơ tử vong cao.

Nhiễm trùng do vi khuẩn

Khi chức năng giải độc của gan suy giảm, hệ miễn dịch yếu đi rõ rệt, cơ thể khó chống lại vi khuẩn. Người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nặng như nhiễm trùng dịch báng, nhiễm trùng máu hoặc viêm phổi, mỗi biến chứng đều có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị cho bệnh nhân xơ gan độ 3

Ở giai đoạn 3, xơ gan đã tiến triển nặng, các mô sẹo gần như chiếm phần lớn nhu mô gan khiến chức năng gan suy giảm rõ rệt. Thực tế, bệnh lý này không thể điều trị khỏi hoàn toàn, ngoại trừ trường hợp người bệnh được ghép gan. Tuy nhiên, đây không phải giải pháp có thể áp dụng cho mọi bệnh nhân. Để ca ghép thành công, lá gan được cấy ghép phải hoàn toàn khỏe mạnh, tương thích cao và người nhận cũng cần đủ điều kiện về sức khỏe tổng thể.
Việc lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể ở giai đoạn này phụ thuộc hoàn toàn vào chỉ định của bác sĩ chuyên khoa sau khi đã thăm khám, đánh giá mức độ tổn thương gan và tình trạng sức khỏe tổng quát. Mục tiêu của phác đồ điều trị không còn hướng đến việc phục hồi hoàn toàn tế bào gan mà chủ yếu nhằm làm chậm tiến trình xơ hóa, ngăn chặn bệnh chuyển sang giai đoạn cuối và kiểm soát các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, cổ trướng hay suy gan.

Bác sĩ có thể chỉ định kết hợp nhiều biện pháp: từ dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng và giảm áp lực tĩnh mạch cửa, đến can thiệp ngoại khoa khi cần thiết. Đồng thời, người bệnh cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, hạn chế rượu bia, thuốc lá và các yếu tố gây độc cho gan, bởi mọi nỗ lực điều trị chỉ thực sự hiệu quả khi kết hợp với lối sống lành mạnh và theo dõi y tế sát sao.

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan giai đoạn 3

Việc xây dựng một thực đơn khoa học, tuân thủ một số nguyên tắc đặc biệt không chỉ giúp người bệnh duy trì sức khỏe mà còn góp phần làm chậm tiến triển của bệnh. Cần tuân thủ một số quy tắc dưới đây:

Tăng cường nguồn đạm chất lượng cao

Đạm là dưỡng chất thiết yếu để tái tạo và duy trì tế bào, nhưng người bệnh xơ gan cần chọn đạm dễ tiêu, giàu giá trị sinh học. Các loại thịt nạc như thịt lợn, gia cầm bỏ da, hải sản tươi, trứng, sữa, sữa chua, phô mai, các loại hạt và sản phẩm từ đậu nành là lựa chọn hàng đầu. Nhiều trường hợp, bác sĩ còn khuyến nghị bổ sung acid amin chuỗi nhánh (BCAA) thông qua các chế phẩm chuyên biệt để hỗ trợ gan tốt hơn.

Giảm muối để tránh phù nề và cổ trướng

Bác sĩ thường tư vấn cho bệnh nhân xơ gan giảm muối trong các bữa ăn, bởi lượng natri cao sẽ khiến cơ thể giữ nước, gây phù và tích tụ dịch trong ổ bụng. Thông thường, khẩu phần muối chỉ nên giới hạn khoảng 1/5 thìa cà phê cho mỗi bữa. Người bệnh nên hạn chế các món mặn như dưa muối, kim chi, các loại thực phẩm đóng hộp hay đồ chế biến sẵn để tránh nạp quá nhiều natri tiềm ẩn.

Hạn chế uống nước

Đa số bệnh nhân xơ gan không cần hạn chế nước. Tuy nhiên, nếu chỉ số natri trong máu giảm xuống dưới 125 mmol/L, bác sĩ có thể yêu cầu giảm lượng nước uống. Ngay cả khi phải hạn chế, cơ thể vẫn cần tối thiểu 800–1000 ml nước mỗi ngày.

Ăn nhiều bữa nhỏ

Cảm giác chán ăn, mệt mỏi thường gặp ở giai đoạn 3, vì thế việc chia nhỏ khẩu phần thành 6–8 bữa/ngày giúp tiêu hóa nhẹ nhàng hơn và giảm áp lực cho gan. Một bữa ăn nhẹ vào buổi tối như cháo, cơm mềm hay món giàu carbohydrate. Song song với dinh dưỡng, duy trì lối sống tích cực, nghỉ ngơi hợp lý và tái khám định kỳ sẽ giúp kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Xơ gan độ 3 nên chia nhỏ bữa ăn để giảm áp lực cho gan

Xem thêm:

• Bệnh xơ gan giai đoạn 3 sống được bao lâu?
• Quá trình phát triển của xơ gan qua từng giai đoạn
• Tại sao xơ gan gây giảm tiểu cầu và những điều bạn cần biết

Kết luận

Việc tuân thủ chế độ ăn khoa học chính là nền tảng quan trọng trong quá trình kiểm soát xơ gan giai đoạn 3. Khi được kết hợp cùng phác đồ điều trị của bác sĩ, những thay đổi nhỏ trong dinh dưỡng hằng ngày có thể tạo nên tác động lớn, giúp bảo vệ lá gan và cải thiện sức khỏe toàn diện.