Xơ gan là tình trạng các tế bào gan bị tổn thương lâu dài, hình thành mô sẹo và làm suy giảm chức năng gan vĩnh viễn. Căn bệnh này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân như viêm gan virus mạn tính (B, C), lạm dụng rượu bia, gan nhiễm mỡ, hay việc dùng thuốc và hóa chất độc hại kéo dài. Hiểu rõ nguyên nhân gây ra xơ gan là bước quan trọng để phòng tránh. 

Triệu chứng và biến chứng của xơ gan

Xơ gan là một trong những bệnh lý nguy hiểm nhất của gan, xảy ra khi các tế bào gan bị tổn thương kéo dài và dần bị thay thế bằng mô sẹo. Khi lớp mô sẹo này tích tụ, gan mất dần khả năng thực hiện các chức năng quan trọng như thải độc, chuyển hóa dinh dưỡng và sản xuất các protein thiết yếu. Tình trạng này thường là hậu quả của nhiều bệnh gan mạn tính, điển hình như viêm gan B, viêm gan C, gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc do thói quen lạm dụng rượu bia trong thời gian dài. Khi các vết sẹo lan rộng, dòng máu đi qua gan bị cản trở, dẫn đến suy giảm chức năng gan và tạo điều kiện cho hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Triệu chứng xơ gan

Những triệu chứng xơ gan thường khởi đầu khá mơ hồ, dễ nhầm với các bệnh thông thường. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể, ăn uống kém ngon miệng và sụt cân không rõ nguyên nhân. Khi bệnh tiến triển, các biểu hiện trở nên rõ rệt hơn: da và củng mạc mắt chuyển vàng do gan không còn đủ khả năng xử lý bilirubin, vùng bụng và chân bị phù, chướng do dịch ứ đọng vì gan giảm sản xuất protein; đồng thời xuất hiện tình trạng dễ bầm tím hoặc chảy máu do cơ thể thiếu các yếu tố đông máu. Ở giai đoạn nặng, độc tố như amoniac tích tụ trong máu có thể gây rối loạn chức năng não, khiến người bệnh lú lẫn, mất định hướng, thậm chí rơi vào hôn mê gan.

Xơ gan gây ra chán ăn và sụt cân

Biến chứng của xơ gan

Nếu không được điều trị, xơ gan có thể kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Trong số đó, xuất huyết tiêu hóa là biến chứng đáng sợ nhất và thường xảy ra ở giai đoạn cuối. Ngoài ra, sự thay đổi lưu lượng máu trong cơ thể có thể dẫn đến hội chứng gan thận, khiến chức năng thận suy giảm nghiêm trọng. Đặc biệt, người mắc xơ gan lâu năm có nguy cơ cao phát triển ung thư biểu mô tế bào gan.
Việc nhận biết sớm các triệu chứng và biến chứng của xơ gan đóng vai trò then chốt trong bảo vệ sức khỏe. Khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm chức năng gan và điều trị nguyên nhân nền như viêm gan virus hay gan nhiễm mỡ sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ bệnh tiến triển. Chủ động phòng ngừa, hạn chế rượu bia, ăn uống lành mạnh và tuân thủ phác đồ điều trị khi có chỉ định của bác sĩ chính là chìa khóa để gìn giữ lá gan khỏe mạnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây ra xơ gan

Xơ gan là tình trạng các mô gan bị sẹo hóa, khiến chức năng lọc độc và chuyển hóa của gan suy giảm nghiêm trọng. Một khi mô sẹo hình thành, quá trình phục hồi gần như không thể đảo ngược, vì vậy việc tìm hiểu những yếu tố dẫn đến xơ gan đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là các nguyên nhân gây ra xơ gan bạn cần nên biết:

• Lạm dụng rượu: Khi uống rượu trong thời gian dài, gan phải liên tục làm việc để chuyển hóa và đào thải độc tố, dẫn đến viêm gan mạn tính. Tình trạng viêm kéo dài này dần dần phá hủy tế bào gan, tạo nên mô sẹo và tiến triển thành xơ gan.
• Viêm gan virus mạn tính: Đặc biệt là viêm gan B và C, cũng được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra xơ gan. Virus tấn công và gây tổn thương gan trong nhiều năm, âm thầm làm gan viêm và xơ hóa nếu người bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời.
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Khi mỡ tích tụ quá nhiều trong gan, cơ quan này sẽ bị viêm, dẫn đến tình trạng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) – một dạng nặng có thể tiến triển thành xơ gan dù người bệnh hầu như không uống rượu.
• Tắc nghẽn đường mật kéo dài: Khi ống dẫn mật bị sỏi hoặc các bệnh lý khác chặn lại, dòng chảy của mật bị cản trở, gây áp lực lên gan và dẫn đến viêm, rồi dần hình thành sẹo.
• Bệnh gan tự miễn: Trong các bệnh như viêm gan tự miễn hay viêm đường mật nguyên phát, hệ miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn và tấn công chính các tế bào gan khỏe mạnh, khiến gan tổn thương và xơ hóa theo thời gian.
• Tiếp xúc lâu dài với độc tố hoặc thuốc: Tiếp xúc lâu dài với các hóa chất công nghiệp hoặc việc sử dụng một số loại thuốc trong thời gian dài mà không kiểm soát có thể gây hại nghiêm trọng cho gan, làm tăng nguy cơ viêm và xơ gan. Nhận thức rõ những nguyên nhân này là bước đầu tiên để mỗi người có thể chủ động bảo vệ lá gan của mình. Hãy coi việc chăm sóc gan như một phần thiết yếu trong lối sống, bởi gan khỏe mạnh là chìa khóa để duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài.

Lạm dụng rượu bia quá nhiều là nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan

Cách phòng ngừa bệnh xơ gan

Bạn đã nắm được những nguyên nhân có thể dẫn đến xơ gan. Vậy bước tiếp theo quan trọng nhất chính là chủ động phòng ngừa. Việc bảo vệ lá gan không chỉ giúp ngăn chặn xơ gan hình thành mà còn góp phần duy trì sức khỏe tổng thể, nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.

• Giảm tiêu thụ rượu: Việc hạn chế tối đa, thậm chí ngừng hẳn rượu và bia là lựa chọn hàng đầu để giảm nguy cơ tổn thương gan, đặc biệt với những người đã có dấu hiệu bệnh gan hoặc đang thuộc nhóm nguy cơ cao.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến gan nhiễm mỡ là yếu tố khởi đầu cho quá trình xơ gan. Vì vậy, hãy xây dựng chế độ ăn cân bằng, kiểm soát lượng calo hợp lý và kết hợp tập thể dục đều đặn để giữ chỉ số BMI ở mức ổn định, giúp gan hoạt động hiệu quả hơn.
• Ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn đa dạng, giàu chất xơ và vitamin như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, protein từ cá, thịt nạc, các loại đậu và chất béo lành mạnh từ dầu ô liu hay hạt dinh dưỡng đều nên có mặt trong khẩu phần mỗi ngày. Đồng thời, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đường tinh luyện và chất béo bão hòa sẽ giúp giảm gánh nặng chuyển hóa cho gan.
• Tiêm phòng vắc xin: Viêm gan B và C là hai trong những nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan. Tiêm vắc-xin phòng viêm gan B, đồng thời xét nghiệm định kỳ để phát hiện sớm viêm gan C, chính là cách bảo vệ lá gan chủ động và hiệu quả nhất.
• Tránh tiếp xúc với độc tố: Nếu phải làm việc trong môi trường có hóa chất công nghiệp hoặc dung môi độc hại, hãy tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp bảo hộ. Gan là cơ quan chịu trách nhiệm lọc thải độc tố, vì vậy càng giảm được lượng hóa chất đi vào cơ thể, bạn càng giúp gan tránh được tổn thương lâu dài.
• Quản lý bệnh tiểu đường và các tình trạng sức khỏe khác: Những tình trạng như tiểu đường, mỡ máu cao hay tăng huyết áp có thể âm thầm gây hại cho gan. Kiểm soát tốt các bệnh này bằng chế độ dinh dưỡng khoa học, vận động thường xuyên và tái khám định kỳ sẽ giảm đáng kể nguy cơ xơ gan trong tương lai.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đừng chờ đến khi xuất hiện triệu chứng mới đi khám. Kiểm tra chức năng gan và xét nghiệm máu định kỳ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường, từ đó có kế hoạch điều trị kịp thời và ngăn chặn bệnh tiến triển.

Việc áp dụng đồng bộ những thói quen trên không chỉ giúp phòng ngừa xơ gan mà còn tạo nền tảng cho một lối sống lành mạnh mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khác.

Quản lý cân nặng cùng chế độ dinh dưỡng cân đối là biện pháp ngừa xơ gan hiệu quả

Xem thêm:

• Xơ gan có mấy giai đoạn? Cách phòng ngừa bệnh xơ gan
• Xơ gan cổ trướng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Kết luận

Phòng ngừa xơ gan thực chất bắt đầu từ việc hiểu rõ nguyên nhân và chủ động xây dựng những thói quen bảo vệ gan mỗi ngày. Từ việc hạn chế rượu bia, kiểm soát cân nặng, tiêm phòng viêm gan, cho đến duy trì lối sống khoa học và quản lý tốt các bệnh lý liên quan, mỗi hành động nhỏ đều góp phần giảm thiểu đáng kể nguy cơ xơ gan và nâng cao chất lượng cuộc sống.