Xơ gan là căn bệnh mạn tính nguy hiểm, đặc trưng bởi sự hình thành các dải mô xơ và sẹo trong gan. Khi các tế bào gan bị tổn thương, chúng dần mất khả năng phục hồi, khiến mô xơ xâm lấn và thay thế những tế bào khỏe mạnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, chức năng gan sẽ suy giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Để giúp người bệnh nắm rõ hướng chăm sóc và kiểm soát bệnh hiệu quả, phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế được xây dựng như một hướng dẫn chi tiết, bạn có thể tham khảo hiểu rõ hơn.

Nguyên tắc điều trị xơ gan

Việc điều trị xơ gan luôn tuân thủ những nguyên tắc khoa học dưới đây:

• Khắc phục nguyên nhân gây bệnh 
• Phương pháp điều trị bảo tồn cải thiện chức năng gan 
• Điều trị cổ trướng 
• Điều trị biến chứng.

Xơ gan có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Phổ biến nhất là lạm dụng rượu kéo dài, nhiễm virus viêm gan B hoặc C, suy dinh dưỡng, rối loạn về túi mật, bệnh lý tim mạch, hoặc tác động của các loại thuốc gây hại cho gan. Mỗi nguyên nhân sẽ đòi hỏi phác đồ điều trị riêng, phù hợp với tình trạng sức khỏe và mức độ tổn thương gan.
Để chẩn soát xơ gan cũng như xác định được mức độ của bệnh, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng, khám thực thể, thực hiện các đánh giá cùng với siêu âm bụng, các xét nghiệm, đo độ đàn hồi của gan, sinh thiết gan,... Kết quả chẩn đoán này là cơ sở quan trọng để lựa chọn phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế.

Khi chẩn đoán được bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phác đồ điều trị xơ gan hợp lý

Phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế theo từng nguyên nhân

Để đạt hiệu quả tối ưu, phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế được xây dựng dựa trên từng nguyên nhân gây bệnh cụ thể như sau:

• Xơ gan do rượu: Bước đầu tiên và quan trọng nhất là ngừng hoàn toàn rượu, kể cả các đồ uống có chất lỏng chứa cồn khác cũng không được sử dụng. Đây là yếu tố quyết định giúp gan có cơ hội hồi phục và tránh tình trạng xơ hóa tiến triển.
• Xơ gan do viêm gan B: Sử dụng thuốc kháng virus lamivudine để tiêu diệt virus HBV. Đối với những người chưa nhiễm nhưng cũng chưa có miễn dịch, bác sĩ khuyến cáo tiêm vắc xin phòng viêm gan B nhằm bảo vệ gan lâu dài.
• Xơ gan do suy dinh dưỡng: Tăng cường chế độ ăn giàu đạm, bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết để phục hồi chức năng gan.
• Xơ gan do suy tim mạch vành: Cần điều trị và kiểm soát bệnh tim mạch vành đúng phác đồ để giảm áp lực lên gan, hạn chế các tổn thương thứ phát.
• Xơ gan do thuốc: Ngay lập tức ngừng các loại thuốc gây độc cho gan, đồng thời tránh lạm dụng thuốc giảm đau, an thần hoặc các chế phẩm có nguy cơ cao.
• Xơ gan do tắc mật: Tiến hành xử lý triệt để nguyên nhân gây tắc mật, chẳng hạn như điều trị sỏi ống mật hoặc các bệnh lý liên quan đường mật,...

Phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế bằng phương pháp bảo tồn

Trong phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế, phương pháp bảo tồn đóng vai trò quan trọng nhằm duy trì chức năng gan và hạn chế biến chứng. Người bệnh cần kết hợp nghỉ ngơi hợp lý, dinh dưỡng khoa học để bảo tồn chức năng gan như sau:

• Tránh xa căng thẳng: Điều đầu tiên người bệnh nên thực hiện là thiết lập chế độ nghỉ ngơi điều độ. Giảm bớt công việc, tránh căng thẳng tinh thần và thể chất giúp gan có thời gian phục hồi, đồng thời ngăn ngừa tình trạng sức khỏe suy kiệt.
• Sử dụng thuốc: Nếu đang điều trị bệnh lý khác bằng các loại thuốc có nguy cơ gây độc cho gan, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều chỉnh sang thuốc an toàn hơn. Bác sĩ sẽ cân nhắc lợi ích và rủi ro trước khi chỉ định. Ngoài ra,bác sĩ cho bạn sử dụng một số loại thuốc hỗ trợ bảo vệ tế bào gan, làm chậm quá trình xơ hóa thường được sử dụng như Legalon, Hepatin, Liverin. Ở những trường hợp cần thiết, các thuốc như Hepamez hay Arginine Veyron cũng được chỉ định nhằm ngăn chặn cơn bùng phát amoniac (NH3) và tiến triển xơ gan.
• Chế độ dinh dưỡng phù hợp: Dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo tồn chức năng gan. Khi xuất hiện dấu hiệu suy gan, bác sĩ thường khuyến nghị giảm lượng protein xuống dưới 1g/kg/ngày và ưu tiên protein thực vật. Với bệnh nhân chán ăn hoặc kiêng khem quá mức dẫn đến suy dinh dưỡng, có thể được truyền dung dịch đạm chứa axit amin phân nhánh cao như Morihepamine. Việc bổ sung vitamin B cũng rất cần thiết. Trường hợp xơ gan do rượu nên bổ sung thêm vitamin C, còn xơ gan ứ mật cần tăng cường vitamin K để hỗ trợ gan hoạt động ổn định.

Người bệnh nên có chế độ nghỉ ngơi và dinh dưỡng để bảo tồn chức năng gan

Phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế cho bệnh nhân cổ trướng

Phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng cổ trướng. Mục tiêu của phác đồ là giúp bệnh nhân duy trì cân nặng ổn định, không tăng quá 0,5 kg mỗi ngày đối với người chỉ bị cổ trướng và 1 kg mỗi ngày khi kèm theo phù.
Trước khi lựa chọn phương pháp, bác sĩ sẽ thăm khám kỹ để xác định mức độ xơ gan và lượng dịch cổ trướng:

• Cổ trướng ít dịch: Bệnh nhân có thể được điều trị ngoại trú, theo dõi tại nhà, không cần nhập viện.
• Cổ trướng nhiều dịch: Cần nhập viện để được kiểm soát chặt chẽ, đo cân nặng hằng ngày và làm xét nghiệm máu thường xuyên nhằm kiểm tra điện giải.

Các phương án điều trị cổ trướng bao gồm:

• Nghỉ ngơi tuyệt đối trên giường: Giúp thận tăng khả năng thanh thải dịch khi người bệnh ở tư thế nghĩ ngơi.
• Chế độ ăn nhạt: Giảm muối tối đa nhằm hạn chế tích tụ dịch. Lượng natri khuyến nghị chỉ khoảng 800 mg Na+ (tương đương 2 – 6 g muối ăn) tùy mức độ cổ trướng và phù nề.
• Hạn chế lượng nước: Mỗi ngày chỉ nên uống 1.000 – 1.500 ml nước, đặc biệt khi nồng độ natri máu ≤ 120 mEq/L cần hạn chế nước.

Người bệnh nên dùng khoảng 800mg Na+ hoặc 2 - 6g NaCL tùy mức độ cổ trướng và phù nề

Khi cần nhập viện, bác sĩ sẽ áp dụng phác đồ điều trị phù hợp từng cá nhân như tăng khối lượng tuần hoàn bằng cách truyền albumin hay huyết tương, sử dụng các loại thuốc lợi niệu, chọc tháo dịch khi cổ trướng. Ngoài ra còn có thể phẫu thuật ghép gan cho trường hợp kháng trị.

Xem thêm:

• Mắc bệnh xơ gan sống được bao lâu và phương pháp phòng ngừa hiệu quả
• Biến chứng xơ gan dẫn đến vỡ tĩnh mạch thực quản và cách phòng ngừa
• Các phương pháp điều trị xơ gan thường dùng an toàn và hiệu quả

Kết luận

Trên đây là thông tin chi tiết về phác đồ điều trị xơ gan của Bộ Y Tế, hướng dẫn quan trọng giúp người bệnh kiểm soát tốt biến chứng và bảo vệ chức năng gan. Xơ gan là bệnh lý mạn tính nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Vì vậy, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, kết hợp chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý để tối ưu hiệu quả.