Các phương pháp điều trị xơ gan thường dùng an toàn và hiệu quả

Để kiểm soát và điều trị xơ gan hiệu quả, việc đầu tiên và quan trọng nhất là xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh cũng như các biến chứng đi kèm. Mỗi trường hợp sẽ có phác đồ riêng. Ở những giai đoạn nặng, đặc biệt khi đã xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa hay suy gan, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp thủ thuật hoặc phẫu thuật. Vậy phương pháp điều trị xơ gan có những cách nào? Lưu ý khi chữa xơ gan là gì?

Phương pháp điều trị xơ gan theo nguyên nhân

Để điều trị xơ gan hiệu quả, việc đầu tiên và quan trọng nhất là xác định đúng nguyên nhân gây bệnh. Chỉ khi biết chính xác “thủ phạm” làm tổn thương gan, bác sĩ mới có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và tối ưu. Ở Việt Nam, các nguyên nhân thường gặp nhất gồm: viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C, gan nhiễm mỡ và tổn thương gan do bia rượu. Dù thuộc nhóm nguyên nhân nào, người bệnh cũng cần duy trì lối sống khoa học, kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý và luyện tập thể dục đều đặn để hỗ trợ phục hồi chức năng gan.

Kiểm soát vi-rút viêm gan

Viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV) là nguyên nhân hàng đầu gây ra xơ gan ở Việt Nam. Với các trường hợp này, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng vi-rút đặc trị để loại bỏ hoặc ức chế sự nhân lên của virus. Song song đó, bác sĩ cũng xây dựng kế hoạch dự phòng biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa do vỡ tĩnh mạch thực quản, hay nhiễm trùng dịch báng,... Đây là những biến chứng có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Điều trị gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ đang trở thành nguyên nhân gây xơ gan và ung thư gan phổ biến không kém viêm gan virus. Thống kê cho thấy cứ ba người Việt thì có một người mắc bệnh này. Nếu không được kiểm soát sớm, gan nhiễm mỡ sẽ tiến triển thành viêm gan, xơ hóa nặng, thậm chí ung thư gan. Việc điều trị đòi hỏi phối hợp nhiều giải pháp: thuốc chống viêm, thuốc chống oxy hóa, đồng thời giải quyết các yếu tố nguy cơ như béo phì, thừa cân, tiểu đường type 2, rối loạn mỡ máu hoặc lạm dụng rượu bia.

Tin vui là tháng 3/2024, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt thuốc đặc trị đầu tiên cho bệnh gan nhiễm mỡ. Nghiên cứu trên hàng ngàn bệnh nhân xơ hóa gan giai đoạn F3–F4 cho thấy sau hai năm điều trị, nhiều trường hợp phục hồi ấn tượng về mức F1 – gần như gan bình thường.

Điều trị gan nhiễm mỡ

Cai rượu bia

Đối với xơ gan do rượu, giải pháp duy nhất và hiệu quả nhất chính là ngừng hẳn rượu bia. Việc từ bỏ đồ uống có cồn giúp gan giảm gánh nặng, cải thiện các triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, vàng da, đồng thời ngăn ngừa tiến triển sang xơ gan cổ trướng hay ung thư gan. Nếu tiếp tục uống, mọi nỗ lực điều trị sẽ trở nên vô nghĩa.

Tăng cường chức năng gan

Bất kể nguyên nhân, người bệnh cần chú trọng tăng cường sức khỏe cho gan. Chế độ nghỉ ngơi hợp lý, thực đơn giàu đạm thực vật, axit amin, vitamin từ ngũ cốc, rau củ và trái cây là yếu tố quan trọng. Với bệnh nhân có biến chứng cổ trướng, nên giảm muối để hạn chế phù nề, báng bụng. Khi cần, bác sĩ có thể kê thuốc hỗ trợ như thuốc lợi tiểu, kết hợp chế độ ăn nhạt nhằm kiểm soát tình trạng ứ dịch.

Giảm cân an toàn cho người thừa cân, béo phì

Chỉ cần giảm khoảng 10% trọng lượng cơ thể, các chỉ số men gan và mức độ xơ hóa đã có thể cải thiện rõ rệt. Vì vậy, bệnh nhân nên được các chuyên gia dinh dưỡng, nội tiết và tiêu hóa theo dõi để xây dựng kế hoạch giảm cân khoa học, kết hợp chế độ ăn nhiều chất xơ, ít chất béo và tập luyện đều đặn. Cách này không chỉ hỗ trợ gan mà còn giảm nguy cơ các bệnh tim mạch, tiểu đường hay suy thận.

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ khác

Ngoài các biện pháp trên, việc kiểm soát tốt đường huyết, đặc biệt ở bệnh nhân tiểu đường type 2, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn tiến triển xơ gan. Đường huyết cao kéo dài có thể làm tế bào gan viêm nặng và thúc đẩy xơ hóa. Do đó, duy trì mức đường huyết ổn định giúp bảo vệ gan và nâng cao hiệu quả điều trị.
Điều trị xơ gan không thể chỉ dựa vào một phương pháp đơn lẻ. Người bệnh cần phối hợp toàn diện: từ thuốc kháng vi-rút, kiểm soát gan nhiễm mỡ, cai rượu bia, cải thiện chế độ ăn uống, đến quản lý cân nặng và bệnh nền. Sự kết hợp đồng bộ này không chỉ làm chậm quá trình xơ hóa mà còn giúp gan phục hồi tối đa, giảm thiểu nguy cơ biến chứng đe dọa tính mạng.

Người bị bệnh xơ gan cần uống thuốc kết hợp với các phương pháp điều trị khác

Phương pháp điều trị xơ gan theo từng biến chứng

Khi xơ gan đã bước sang giai đoạn xuất hiện biến chứng, việc điều trị không thể áp dụng chung một phác đồ. Bác sĩ sẽ đánh giá cụ thể từng biến chứng và mức độ nặng nhẹ của bệnh để đưa ra hướng xử lý phù hợp, nhằm kiểm soát tổn thương, giảm nguy cơ biến chứng nặng và bảo vệ tính mạng người bệnh.

Điều trị cổ trướng và phù

Một trong những biểu hiện điển hình của xơ gan mất bù là cổ trướng (báng bụng) và phù nề. Khi dịch ứ đọng trong ổ bụng và các khoang cơ thể, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn giảm muối nghiêm ngặt để hạn chế tích nước. Song song với đó, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc lợi tiểu nhằm giúp cơ thể đào thải lượng dịch thừa, giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa biến chứng thêm nặng.

Ở những trường hợp xơ gan tiến triển nặng, chức năng gan suy giảm đáng kể, khả năng tổng hợp Albumin và các yếu tố đông máu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này dẫn đến tình trạng chảy máu, thiếu máu nuôi thận, phù chân hoặc báng bụng nhiều gây khó thở, thậm chí suy thận. Khi đó, người bệnh phải được thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa Gan để được bổ sung Albumin, huyết tương, yếu tố đông máu hoặc tiến hành chọc tháo dịch báng trong trường hợp dịch quá nhiều gây chèn ép, khó thở.

Điều trị nhiễm trùng

Lượng dịch lớn tồn đọng trong ổ bụng tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dễ dẫn đến nhiễm trùng dịch báng, nhiễm trùng máu, tụt huyết áp và sốc nhiễm trùng – đây là những biến chứng nguy hiểm hàng đầu và có thể tái phát nhiều lần, đặc biệt ở người bệnh xơ gan mất bù. Để phòng tránh, bác sĩ chuyên khoa sẽ theo dõi sát sao và đưa ra các phác đồ dự phòng nhiễm trùng dịch báng, đồng thời chỉ định kháng sinh truyền tĩnh mạch ngay khi xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng, nhằm giảm nguy cơ tử vong.

Điều trị tăng áp tĩnh mạch cửa

Khi gan bị xơ cứng, áp lực máu trong hệ tĩnh mạch cửa tăng cao bất thường, khiến các tĩnh mạch thực quản bị giãn, ứ máu và có nguy cơ vỡ bất kỳ lúc nào. Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm: người bệnh có thể nôn ra máu ồ ạt, dẫn tới mất máu cấp tính và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Việc điều trị tăng áp tĩnh mạch cửa cần được tiến hành theo hai hướng chính:

• Dự phòng vỡ tĩnh mạch thực quản: Người bệnh xơ gan cần được nội soi thực quản dạ dày định kỳ để phát hiện sớm tình trạng giãn tĩnh mạch. Nếu có nguy cơ cao, bác sĩ sẽ kê thuốc làm giảm áp lực tĩnh mạch và có thể thực hiện cột thắt các búi tĩnh mạch giãn lớn, giúp phòng ngừa vỡ mạch.
• Xử trí xuất huyết tiêu hóa do vỡ tĩnh mạch thực quản: Đây là tình huống cấp cứu đe dọa tính mạng. Người bệnh phải nhanh chóng đến cơ sở y tế có khoa hồi sức để được truyền dịch, truyền máu bù lượng máu mất và cầm máu tạm thời. Khi huyết động ổn định, bác sĩ sẽ can thiệp nội soi cột hoặc thắt tĩnh mạch bị vỡ nhằm kiểm soát chảy máu lâu dài.

Hội chứng não gan

Trong quá trình điều trị xơ gan, một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất là hội chứng não gan. Đây là tình trạng các độc tố, đặc biệt là amoniac, tích tụ trong máu do gan mất khả năng lọc thải. Khi lượng độc tố này tăng cao, người bệnh có thể rơi vào trạng thái rối loạn ý thức, lú lẫn, thậm chí hôn mê.
Điều trị hội chứng não gan đòi hỏi bác sĩ phải xác định chính xác, bởi các biểu hiện của nó dễ nhầm lẫn với hôn mê do hạ hoặc tăng đường huyết, cũng như tình trạng hạ natri máu. Người bệnh thường được chỉ định dùng thuốc để giảm lượng độc tố trong máu, kết hợp nhiều biện pháp khác như hạn chế tình trạng xuất huyết tiêu hóa, phòng ngừa táo bón, nhiễm trùng và rối loạn điện giải. Chế độ ăn giảm đạm, sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn đường ruột và thuốc nhuận tràng giúp đào thải độc tố cũng là những bước quan trọng trong phác đồ điều trị.

Tầm soát ung thư gan định kỳ

Bên cạnh việc kiểm soát các biến chứng, việc tầm soát ung thư gan là yếu tố then chốt trong toàn bộ quá trình điều trị xơ gan. Xơ gan là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư gan, vì vậy bác sĩ thường khuyến nghị người bệnh thực hiện xét nghiệm máu định kỳ kết hợp siêu âm gan để phát hiện sớm những thay đổi bất thường (nếu có).

Người bệnh xơ gan nên xét nghiệm định kỳ để tầm soát nguy cơ ung thư gan

Phẫu thuật ghép gan điều trị xơ gan giai đoạn cuối

Đối với các trường hợp bị xơ gan tiến triển gan đoạn cuối, ghép gan trở thành lựa chọn điều trị duy nhất giúp kéo dài sự sống. Thủ thuật này thay thế lá gan bị xơ bằng một lá gan khỏe mạnh từ người hiến tặng, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn y tế.
Để đủ điều kiện ghép gan, người hiến phải có sức khỏe tốt, không mắc các bệnh lý về gan, không nghiện rượu bia và trải qua nhiều xét nghiệm chuyên sâu để đảm bảo độ tương thích. Quá trình ghép gan cần sự phối hợp chặt chẽ giữa đội ngũ bác sĩ và người bệnh, từ khâu chuẩn bị, phẫu thuật cho đến giai đoạn chăm sóc sau ghép.
Việc phát hiện sớm tình trạng suy gan và thực hiện ca ghép kịp thời sẽ giúp nâng cao tỷ lệ thành công, mang lại cơ hội phục hồi chức năng gan, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

Xem thêm:

• Mắc bệnh xơ gan sống được bao lâu và phương pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả
• Xơ gan giai đoạn cuối sống thêm được bao lâu?
• Bệnh xơ gan có chữa được không? Cách điều trị bệnh theo từng giai đoạn

Kết luận

Qua những phương pháp điều trị xơ gan có thể thấy một thực tế đáng lưu tâm: khi các triệu chứng rõ rệt như vàng da, vàng mắt, phù chân, bụng trướng nước hay nôn ra máu mới xuất hiện, nghĩa là bệnh đã tiến triển đến giai đoạn muộn, hiệu quả điều trị thường rất hạn chế. Chính vì vậy, chủ động tầm soát kiểm tra định kỳ sức khỏe lá gan của mỗi chúng ta bằng các gói kiểm tra gan là hết sức cần thiết để các bác sĩ phát hiện điều trị xơ gan kịp thời trước khi quá trễ.