Gan nhiễm mỡ và tiểu đường: Mối liên hệ không thể bỏ qua

Cơ thể con người là một hệ thống sống tinh vi, nơi hàng ngàn quá trình chuyển hóa diễn ra không ngừng để duy trì sự sống. Trong đó, gan giữ vai trò trung tâm, vừa là nhà máy xử lý dinh dưỡng, vừa là người gác cổng giúp cân bằng đường huyết. Tuy nhiên, khi gan bị tổn thương, đặc biệt là trong bệnh gan nhiễm mỡ, sự cân bằng này dễ dàng bị phá vỡ, làm gia tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa và dẫn đến tiểu đường. Gan nhiễm mỡ và tiểu đường là 2 bệnh lý khác nhau nhưng gan nhiễm mỡ và tiểu đường có mối quan hệ với nhau, cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Hiểu về bệnh gan nhiễm mỡ

Thông thường, trong gan luôn có một lượng mỡ nhất định, chiếm khoảng 2 – 4% trọng lượng gan. Khi tỷ lệ này vượt quá 5%, đó chính là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ. Căn bệnh này được chia thành hai nhóm chính:

Gan nhiễm mỡ do rượu xuất hiện khi gan phải xử lý lượng lớn cồn trong thời gian dài.

Gan nhiễm mỡ không do rượu thường liên quan đến chế độ ăn uống, béo phì, tiểu đường hoặc rối loạn chuyển hóa.

Bệnh còn được phân loại theo ba cấp độ (từ 1 đến 3), phản ánh mức độ tích tụ mỡ và ảnh hưởng của nó đến sức khỏe. Ở giai đoạn nhẹ, bệnh có thể hầu như không gây triệu chứng, nhưng khi tiến triển nặng, gan bị viêm và tổn thương, làm giảm khả năng chuyển hóa, thải độc của cơ thể.

Bệnh gan nhiễm mỡ được chia thành ba cấp độ khác nhau từ 1 đến 3

Hiểu về bệnh tiểu đường

Tiểu đường là tình trạng mức đường trong máu tăng cao kéo dài, do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng hiệu quả loại hormone này. Bệnh được chia thành hai dạng chính:

• Tiểu đường type 1: cơ thể hoàn toàn thiếu insulin.
• Tiểu đường type 2: cơ thể vẫn tạo ra insulin nhưng không thể sử dụng hiệu quả.

Nếu đường huyết cao duy trì trong thời gian dài mà không được kiểm soát, người bệnh có thể phải đối mặt với hàng loạt biến chứng nguy hiểm liên quan đến tim mạch, thận, mắt và hệ thần kinh.

Tiểu đường được chia làm hai dạng đó là tiểu đường type 1 và tiểu đường  type 2

Mối liên hệ giữa bệnh gan nhiễm mỡ và tiểu đường

Để hiểu rõ mối liên hệ giữa gan nhiễm mỡ và tiểu đường, trước hết cần nhắc đến vai trò của insulin – một hormone do tuyến tụy tiết ra, có nhiệm vụ điều hòa quá trình chuyển hóa carbohydrate, chất béo và năng lượng trong cơ thể. Insulin giúp chuyển đổi lượng đường (glucose) trong máu thành năng lượng ATP, cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào, đặc biệt ở gan và mô mỡ.

Sau mỗi bữa ăn, khi cơ thể hấp thụ một lượng tinh bột lớn, các tế bào beta ở đảo tụy sẽ được kích thích tiết insulin. Hormone này giúp đưa glucose từ máu vào tế bào và dự trữ phần dư thừa dưới dạng glycogen trong gan. Khi cơ thể rơi vào trạng thái đói, lượng glucose trong máu giảm, gan sẽ phân giải glycogen để tái tạo glucose, duy trì mức đường huyết ổn định.

Tuy nhiên, khi mắc bệnh tiểu đường hoặc gan nhiễm mỡ, cơ chế này bị rối loạn. Gan nhiễm mỡ không do rượu có thể làm giảm độ nhạy insulin, khiến đường huyết tăng cao, yếu tố nguy cơ dẫn đến tiểu đường type 2. Ngược lại, bệnh tiểu đường lại làm rối loạn quá trình chuyển hóa lipid, khiến mỡ tích tụ nhiều hơn trong gan.

Hai căn bệnh này khi xuất hiện song song sẽ tạo thành vòng xoắn bệnh lý nguy hiểm, không chỉ làm tình trạng chuyển hóa trong cơ thể trở nên nghiêm trọng mà còn làm tăng nguy cơ dẫn đến xơ gan và ung thư gan nếu không được kiểm soát sớm.

Gan nhiễm mỡ là nguyên nhân quan trọng gây ra tiểu đường

"Gan nhiễm mỡ và tiểu đường có mối quan hệ như thế nào?". Gan nhiễm mỡ được xem là một trong những nguyên nhân quan trọng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Theo một nghiên cứu vào năm 2019, tỷ lệ gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) ở bệnh nhân tiểu đường type 2 cao gấp hơn hai lần so với dân số bình thường. Cụ thể, có đến 55,5% bệnh nhân mắc NAFLD đồng thời bị tiểu đường, trong khi tỷ lệ này ở nhóm mắc gan nhiễm mỡ do rượu là 37,2%.

Các chuyên gia nhận định rằng, người bị gan nhiễm mỡ không do rượu có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 cao hơn đáng kể so với người khỏe mạnh. Khi lượng mỡ tích tụ quá nhiều trong gan, nồng độ cholesterol xấu (LDL) tăng và cholesterol tốt (HDL) giảm, dẫn đến tình trạng đề kháng insulin. Hệ quả là quá trình chuyển hóa đường trong cơ thể bị rối loạn, không chỉ làm khởi phát bệnh tiểu đường mà còn khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Gan nhiễm mỡ là nguyên nhân quan trọng gây ra tiểu đường

Tiểu đường là một trong những yếu tố làm gia tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu.

Khi đường huyết không được kiểm soát tốt, lượng đường trong máu tăng cao sẽ bao phủ lên các thụ thể tại gan, nơi có vai trò loại bỏ cholesterol xấu (như LDL, VLDL). Điều này khiến chức năng chuyển hóa mỡ của tế bào gan suy giảm, làm chất béo tích tụ ngày càng nhiều trong gan và dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ.

Ở những người đã mắc gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh tiểu đường còn có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, làm tăng nguy cơ tiến triển thành viêm gan thoái hóa mỡ, xơ gan hoặc thậm chí ung thư gan.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người bị tiểu đường kèm gan nhiễm mỡ thường có diễn tiến bệnh nặng hơn so với người chỉ mắc tiểu đường. Kết quả sinh thiết gan cho thấy, có tới 17% bệnh nhân trong nhóm này đã xuất hiện tình trạng xơ hóa gan.

Cách hạn chế ảnh hưởng của gan nhiễm mỡ và tiểu đường

Gan nhiễm mỡ và tiểu đường là hai căn bệnh có mối liên hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được kiểm soát đúng cách. Vì vậy, việc chủ động phòng ngừa và điều trị sớm là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Trước hết, mỗi người cần thay đổi lối sống theo hướng lành mạnh hơn. Hãy loại bỏ thói quen ít vận động, duy trì tập luyện thể lực từ 30–60 phút mỗi ngày để giúp giảm lượng mỡ trong gan và ổn định đường huyết. Đồng thời, nên hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo, đường tinh luyện, và tuyệt đối tránh lạm dụng rượu bia để giảm nguy cơ tiến triển bệnh.

Đối với những người đã mắc bệnh, việc tuân thủ phác đồ điều trị và hướng dẫn của bác sĩ là điều vô cùng quan trọng. Điều trị sớm, đúng cách giúp kiểm soát hiệu quả cả hai bệnh lý, cải thiện chức năng gan, ổn định đường huyết và hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Một số nhóm thuốc thường được sử dụng trong điều trị bao gồm Pioglitazone, Vitamin E và Metformin. Bên cạnh đó, người bệnh nên duy trì thói quen thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe, giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ phù hợp và mang lại kết quả điều trị tối ưu.

Xem thêm:

• Gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ: Mối liên hệ ít ai biết
• Gan nhiễm mỡ có sao không? Những dấu hiệu cảnh báo
• 7 nguyên nhân gan nhiễm mỡ bạn không ngờ tới

Kết luận

Hy vọng những thông tin trong bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa gan nhiễm mỡ và tiểu đường, cũng như cách phòng ngừa và kiểm soát hai căn bệnh này một cách hiệu quả. Nếu bạn đang mắc một trong hai bệnh, hãy chủ động thăm khám và điều trị sớm để ngăn ngừa nguy cơ phát triển thành bệnh còn lại, đồng thời bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.