Những đối tượng có nguy cơ mắc viêm gan D

Trong số các bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến gan, viêm gan D được xem là một trong những thể bệnh nguy hiểm nhất. Tác nhân gây bệnh là virus viêm gan D (HDV) – loại virus chỉ có thể tồn tại và phát triển khi đi kèm với virus viêm gan B. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus này tấn công trực tiếp vào tế bào gan, gây tổn thương nghiêm trọng và làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh gan. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về những ai có nguy cơ cao bị viêm gan D, từ đó có biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe gan một cách hiệu quả.

Viêm gan D là gì?

Viêm gan D (Hepatitis D hay HDV) là một bệnh lý về gan do virus viêm gan D gây ra. Đây là loại virus khá đặc biệt bởi nó không thể tồn tại và nhân lên một mình. Thay vào đó, HDV cần mượn lớp vỏ ngoài của virus viêm gan B (HBV) để xâm nhập và gây tổn thương cho tế bào gan. Chính vì vậy, viêm gan D chỉ xuất hiện ở những người đã hoặc đang nhiễm viêm gan B. Con đường lây truyền của viêm gan D tương tự với HBV, bao gồm đường máu, đường tình dục và từ mẹ sang con. 

Viêm gan D là một căn bệnh truyền nhiễm do virus HDV gây ra tại gan

HDV thuộc nhóm RNA virus hướng gan, cấu tạo khá đặc biệt và được xem là một “virus không hoàn chỉnh”. Để nhân lên trong cơ thể, HDV cần có sự hỗ trợ của kháng nguyên bề mặt HBsAg từ HBV.

• Cấu trúc HDV: gồm một sợi ARN vòng, sợi đơn với chiều dài khoảng 1.676 – 1.683 nucleotid. Bên trong chứa kháng nguyên HDAg (Hepatitis D antigen), bên ngoài bao bọc bởi lớp vỏ lipoprotein mượn từ HBV.
• Kháng nguyên HDAg: đóng vai trò quan trọng, khoảng 70 phân tử HDAg kết hợp với ARN của HDV để hình thành phức hợp ribonucleoprotein, giúp virus nhân lên và gây bệnh.

Triệu chứng của viêm gan D

HDV được chia thành nhiều genotype phân bố khác nhau: 

• Genotype 1: phổ biến toàn cầu.
• Genotype 2 và 4: thường gặp ở khu vực Tây châu Mỹ.
• Genotype 3: chủ yếu ở Nam Mỹ.
• Genotype 5, 6, 7, 8: thường gặp tại châu Phi, đặc biệt là Nam Phi.

Triệu chứng của viêm gan D

Triệu chứng của bệnh phụ thuộc vào việc người bệnh nhiễm đồng thời (coinfection) HBV và HDV hay bội nhiễm (superinfection) trên nền viêm gan B mạn tính:

Nhiễm đồng thời HBV và HDV (coinfection): Bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng tương tự các bệnh viêm gan virus cấp tính: sốt, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn ói, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu, vàng da, vàng mắt. Một số trường hợp nặng có thể tiến triển thành viêm gan cấp tính tối cấp gây suy gan nhanh chóng, đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân có khả năng hồi phục hoàn toàn, tỷ lệ chuyển sang viêm gan D mạn tính thường < 5%.

Bội nhiễm HDV trên nền viêm gan B mạn tính:  Đây là tình huống nguy hiểm hơn nhiều. Khi đã có HBV mạn tính, sự xuất hiện thêm HDV khiến bệnh tiến triển nhanh, dễ dẫn đến xơ gan. Tỷ lệ bệnh nhân tiến triển thành xơ gan dao động từ 70 – 90%, cao hơn nhiều so với chỉ nhiễm HBV. Bệnh nhân mắc xơ gan do HDV cũng có nguy cơ cao phát triển thành ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).

Hậu quả của viêm gan D

Viêm gan D là một trong những thể viêm gan virus nguy hiểm nhất, vì:

• Khi nhiễm đồng thời HBV và HDV, bệnh có thể diễn tiến nhanh, gây tổn thương gan nặng chỉ trong vài tháng.
• Khi bội nhiễm trên nền viêm gan B mạn tính, phần lớn bệnh nhân (85 – 90%) sẽ chuyển sang viêm gan D mạn tính, làm gan bị tổn thương nặng nề, suy giảm chức năng gan nhanh chóng.
• Tình trạng xơ gan và ung thư gan do HDV gây ra thường đến sớm và khó kiểm soát hơn so với viêm gan B đơn thuần.

Điều này cho thấy viêm gan D không chỉ là một biến chứng phụ của HBV mà thực sự là một mối nguy đe dọa sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các khu vực có tỷ lệ nhiễm HBV cao như châu Á, châu Phi.

Đối tượng nguy cơ mắc viêm gan D

Nguyên nhân gây viêm gan D

Viêm gan D là một trong những bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm do virus HDV gây ra. Điểm đặc biệt là loại virus này không thể tự tồn tại độc lập mà cần có sự hiện diện của virus viêm gan B (HBV). Chính vì vậy, người bị đồng nhiễm hoặc bội nhiễm HBV là nhóm đối tượng dễ dàng phát triển thành bệnh viêm gan D.

Ngoài ra, virus HDV còn có thể truyền từ người bệnh sang người lành qua một số con đường sau:

• Lây truyền qua đường máu: Tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch tiết chứa virus là con đường lây nhiễm phổ biến. Một số tình huống dễ dẫn đến rủi ro gồm: dùng chung kim tiêm, chia sẻ dao cạo, bàn chải đánh răng, hoặc tiếp xúc với dụng cụ y tế không được khử trùng đúng cách.
• Lây truyền qua đường tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là khi có vết trầy xước, là yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm HDV. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, quan hệ đồng tính nam có tỷ lệ lây nhiễm viêm gan D cao hơn so với quan hệ khác giới.
• Lây từ mẹ sang con: Dù tỷ lệ lây nhiễm HDV từ mẹ sang con trong thai kỳ khá thấp, nhưng vẫn có những trường hợp trẻ sinh ra bị nhiễm virus này khi mẹ mắc viêm gan D trong quá trình mang thai.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc viêm gan D

Từ các con đường lây nhiễm trên, có thể xác định một số nhóm đối tượng dễ bị viêm gan D hơn so với cộng đồng, bao gồm:

• Người mắc viêm gan B mạn tính
• Người quan hệ tình dục đồng giới
• Người quan hệ tình dục không an toàn
• Người tiêm chích ma túy
• Người phải lọc máu hoặc chạy thận nhân tạo
• Người sống chung hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân
• Nhân viên y tế

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc viêm gan D

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm gan D

Thực tế, không phải người mắc viêm gan D (HDV) nào cũng xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Điều này khiến việc phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu trở nên khó khăn, đồng thời dễ nhầm lẫn với các dạng viêm gan do virus khác, đặc biệt là viêm gan B. Virus HDV có thể tồn tại trong cơ thể một thời gian dài mà không gây biểu hiện bất thường. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp phải một số dấu hiệu điển hình sau:

• Vàng da và vàng mắt (vàng củng mạc)
• Đau tức vùng bụng (hạ sườn phải)
• Sốt nhẹ, mệt mỏi kéo dài
• Rối loạn tiêu hoá
• Đau nhức xương khớp
• Suy nhược cơ thể
• Nước tiểu sẫm màu

Điều đáng lưu ý là viêm gan D luôn gắn liền với viêm gan B dưới dạng đồng nhiễm hoặc bội nhiễm. Vì vậy, triệu chứng của hai bệnh lý này thường tương đồng. Trên thực tế, khi viêm gan D xuất hiện, chúng có thể làm các biểu hiện của viêm gan B trở nên nặng nề hơn, khiến quá trình bệnh tiến triển nhanh và nguy cơ biến chứng nguy hiểm như xơ gan, suy gan hay ung thư gan tăng cao.

Biện pháp phòng ngừa viêm gan D

Hiện nay, y học vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị đặc hiệu có thể loại bỏ hoàn toàn virus viêm gan D (HDV). Các phác đồ điều trị chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát tải lượng virus, làm chậm tiến triển bệnh và giảm nguy cơ biến chứng nặng nề. Chính vì vậy, phòng ngừa viêm gan D là yếu tố vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao.

Điểm đặc biệt của viêm gan D là virus HDV chỉ có thể tồn tại và phát triển khi trong cơ thể đã có virus viêm gan B (HBV). Điều đó có nghĩa là nếu bạn không mắc viêm gan B thì cũng sẽ không bị nhiễm viêm gan D. Vì vậy, việc tiêm vắc xin viêm gan B đầy đủ và đúng lịch chính là biện pháp phòng ngừa viêm gan D hiệu quả nhất mà Bộ Y tế khuyến cáo.

Lịch tiêm chủng cụ thể như sau:

• Mũi thứ nhất: Trong vòng 24 giờ sau sinh.
• Mũi thứ hai: Cách mũi đầu tiên 1 tháng.
• Mũi thứ ba: Cách mũi thứ hai 5 tháng.

Việc tiêm vắc xin không chỉ giúp phòng ngừa viêm gan B mà còn gián tiếp bảo vệ bạn khỏi nguy cơ nhiễm viêm gan D về sau.

Bên cạnh việc tiêm vắc xin, duy trì thói quen sống khoa học cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Hạn chế rượu bia và chất kích thích
• Ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng
• Tuyệt đối không dùng lại kim tiêm
• Không dùng chung đồ cá nhân
• Quan hệ tình dục an toàn
• Khám sức khỏe định kỳ

Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân sẽ giúp phòng ngừa viêm gan D

Xem thêm:

• Viêm gan D có điều trị được không và mất bao lâu?
• Trẻ em bị viêm gan B sống lâu không?

Kết luận 

Trên đây là những thông tin tổng quan về bệnh viêm gan D một trong những bệnh lý gan nguy hiểm cần được quan tâm đúng mức. Qua bài viết, bạn đọc không chỉ hiểu rõ hơn về bản chất của bệnh, con đường lây truyền mà còn nắm được những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh. Điều quan trọng hơn cả là mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám định kỳ để bảo vệ sức khỏe lá gan.