Phương pháp siêu âm gan nhiễm mỡ kết hợp siêu âm đàn hồi mô gan được xem là công cụ hiệu quả giúp phát hiện sớm các tổn thương gan. Thông qua hình ảnh phản ánh chân thực cấu trúc và độ đàn hồi của gan, kỹ thuật này mang lại độ chính xác cao, hỗ trợ bác sĩ đánh giá chính xác mức độ gan nhiễm mỡ và kịp thời đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Tổng quan

Gan là cơ quan nội tạng lớn thứ hai trong cơ thể, với trọng lượng trung bình từ 1,44 kg đến 1,66 kg, nằm ở phía trên bên phải của ổ bụng. Đây được xem là nhà máy hóa chất của cơ thể, đảm nhận vai trò xử lý hầu như mọi thứ chúng ta ăn hoặc uống vào, đồng thời loại bỏ độc tố, tổng hợp protein và sản xuất mật giúp tiêu hóa thức ăn.

Bình thường, gan luôn chứa một lượng chất béo nhất định. Tuy nhiên, khi lượng mỡ tích tụ vượt quá mức cho phép, tình trạng này được gọi là gan nhiễm mỡ gây ảnh hưởng đến hoạt động và chứ năng gan.
Siêu âm gan nhiễm mỡ là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh chi tiết của gan. Trong quá trình siêu âm, bác sĩ sẽ đặt đầu dò lên vùng bụng phía trên bên phải để quan sát cấu trúc gan trên màn hình máy tính. Nhờ đó, những dấu hiệu bất thường hoặc tổn thương trong gan bao gồm cả tình trạng gan nhiễm mỡ.

Phân loại gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ tích tụ bất thường trong tế bào gan, và được chia thành 4 nhóm bệnh chính dưới đây:

Gan nhiễm mỡ không do rượu

Đây là dạng phổ biến nhất, thường xuất phát từ rối loạn chuyển hóa mỡ trong cơ thể, khiến chất béo tích tụ quá mức trong gan. Khi lượng mỡ chiếm hơn 10% trọng lượng gan, người bệnh được chẩn đoán mắc NAFLD.

Gan nhiễm mỡ do rượu

Gan nhiễm mỡ do rượu với nguyên nhân chính là việc tiêu thụ rượu, bia quá mức trong thời gian dài. Cồn làm tổn thương tế bào gan, cản trở khả năng chuyển hóa chất béo, khiến mỡ tích tụ lại. Tin tốt là nếu người bệnh kiêng hoàn toàn rượu bia, tình trạng gan nhiễm mỡ có thể cải thiện rõ rệt, thậm chí biến mất sau khoảng 6 tuần. Tuy nhiên, nếu tiếp tục uống rượu, gan nhiễm mỡ rất dễ tiến triển thành xơ gan.

Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)

Đây là giai đoạn nặng hơn của NAFLD, khi gan không chỉ tích mỡ mà còn bị viêm và tổn thương tế bào. Lúc này, gan có thể to ra, kèm theo các triệu chứng như chán ăn, buồn nôn, đau tức vùng hạ sườn phải và vàng da. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, NASH có thể gây xơ gan và dẫn đến suy gan không hồi phục.

Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ

Là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, thường xuất hiện ở 3 tháng cuối thai kỳ. Nguyên nhân có thể liên quan đến rối loạn chuyển hóa chất béo trong cơ thể người mẹ. Các triệu chứng gồm buồn nôn, nôn liên tục, đau vùng gan, vàng da và mệt mỏi toàn thân. Tình trạng này cần được chẩn đoán sớm qua siêu âm gan và kiểm tra chức năng gan. Thông thường, các triệu chứng sẽ giảm dần sau khi sinh và hiếm khi để lại di chứng lâu dài.

Uống quá nhiều rượu và bia làm chức năng chuyển hoá mỡ của gan suy giảm

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ

Bệnh gan nhiễm mỡ thường được phát hiện tình cờ trong quá trình khám sức khỏe tổng quát, khi các kết quả xét nghiệm hoặc hình ảnh cho thấy những dấu hiệu bất thường ở gan. Để xác định chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số phương pháp chẩn đoán chuyên sâu.

• Xét nghiệm máu được thực hiện nhằm loại trừ khả năng mắc các bệnh viêm gan siêu vi như viêm gan A, B hoặc C. Song song đó, xét nghiệm chức năng gan giúp đánh giá mức độ hoạt động của gan, cũng như xác định nồng độ các chất do gan sản xuất hoặc chuyển hóa.
• Trong số các kỹ thuật hình ảnh, siêu âm đàn hồi mô gan là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Hình ảnh đặc trưng của gan nhiễm mỡ thường cho thấy nhu mô gan “sáng” và dày hơn, gan to hơn và bờ tròn, nhẵn. Phương pháp này có độ nhạy trên 90% và được sử dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.
• Ngoài ra, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng có thể hỗ trợ phát hiện gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, các kỹ thuật này chủ yếu cung cấp hình ảnh cấu trúc gan mà chưa đánh giá được đầy đủ chức năng hay các tổn thương vi thể khác.
• Trong những trường hợp cần xác định rõ mức độ và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết gan. Đây là thủ thuật lấy một mẫu mô gan nhỏ bằng kim chuyên dụng để phân tích dưới kính hiển vi. Sinh thiết gan được xem là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, giúp xác định rõ tình trạng tổn thương cũng như nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Siêu âm giúp chẩn đoán được gan nhiễm mỡ

Kết quả siêu âm gan nhiễm mỡ

Hình ảnh gan nhiễm mỡ trên siêu âm

Khi thực hiện siêu âm gan, nếu gan bị nhiễm mỡ, hình ảnh hiển thị trên màn hình sẽ xuất hiện những đốm sáng li ti rải rác hoặc tập trung thành từng vùng tùy theo mức độ bệnh. Ở những trường hợp gan nhiễm mỡ nặng, bác sĩ có thể quan sát thấy cấu trúc gan sáng rõ hơn bình thường và hệ thống mạch máu trên bề mặt gan trở nên mờ hoặc khó nhìn thấy.

Khi rà soát các tĩnh mạch trong gan, tĩnh mạch cửa hoặc cơ hoành, hình ảnh phản hồi âm có thể bị giảm hoặc không xuất hiện rõ ràng. Do hiệu ứng hút âm tăng lên, âm vang ở vùng phía sau gan giảm, khiến đường viền gan và rìa gan hiện lên rõ nét hơn. Nhìn chung, đặc trưng nổi bật của gan nhiễm mỡ trên siêu âm là hình ảnh gan sáng với độ hồi âm của nhu mô tăng cao.

Cách đánh giá mức độ gan nhiễm mỡ qua siêu âm

Siêu âm không chỉ giúp phát hiện gan nhiễm mỡ mà còn hỗ trợ bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương dựa vào độ sáng và hồi âm của nhu mô gan. Dựa trên kết quả hình ảnh, gan nhiễm mỡ được chia thành 3 mức độ:

• Mức độ 1 (nhẹ): Độ hồi âm của nhu mô gan tăng nhẹ, nhưng cơ hoành và các đường bờ tĩnh mạch trong gan vẫn còn hiển thị rõ.
• Mức độ 2 (trung bình): Độ hồi âm lan tỏa tăng rõ hơn, kèm theo hiện tượng hút âm. Hình ảnh cơ hoành và các mạch máu trong gan bắt đầu mờ đi so với bình thường.
• Mức độ 3 (nặng): Độ hồi âm và hút âm tăng mạnh, đến mức gần như không còn nhìn thấy cơ hoành và tĩnh mạch trong gan.

Đánh giá mức độ gan nhiễm mỡ

Xem thêm:

• Gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ và dấu hiệu nhận biết
• Gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ: Mối liên hệ ít ai biết
• Chỉ số gan nhiễm mỡ là bao nhiêu và ý nghĩa của chúng

Kết luận

Siêu âm gan nhiễm mỡ là phương pháp chẩn đoán đơn giản, an toàn và mang lại độ chính xác cao trong việc phát hiện bệnh ngay từ giai đoạn sớm. Mặc dù vẫn tồn tại một vài giới hạn nhất định, nhưng đây vẫn được xem là công cụ hàng đầu trong việc tầm soát và theo dõi sự tiến triển của gan nhiễm mỡ. Việc chủ động siêu âm định kỳ, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao, kết hợp với chế độ sinh hoạt khoa học và phòng ngừa hợp lý, sẽ giúp bảo vệ lá gan hiệu quả và hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng nguy hiểm.