Gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ và dấu hiệu nhận biết

Gan là cơ quan giữ vai trò chủ chốt trong việc chuyển hóa và dự trữ chất béo cho cơ thể. Tuy nhiên, khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá mức cho phép, nó có thể dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, một bệnh lý ngày càng phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Vậy gan nhiễm mỡ được chia thành mấy cấp độ và mức độ nguy hiểm của từng giai đoạn như thế nào và cách nhận biết bệnh?

Định nghĩa gan nhiễm mỡ

Gan là cơ quan nội tạng lớn thứ hai trong cơ thể, nặng khoảng 2.300 gram, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc chuyển hóa dinh dưỡng và loại bỏ độc tố. Ở người khỏe mạnh, trung bình trong 100 gram mô gan chỉ chứa khoảng 5 gram chất béo – chủ yếu gồm triglyceride (14%), phospholipid (64%), cholesterol (8%) và acid béo tự do (24%).

Khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5% trọng lượng của cơ quan này, hoặc khi soi dưới kính hiển vi thấy hơn 5% tế bào gan chứa các hạt mỡ, tình trạng đó được gọi là gan nhiễm mỡ. Trong phần lớn trường hợp, chất béo tích tụ chủ yếu là triglyceride, một vài trường hợp khác thì chất béo chủ yếu là phospholipids.
Gan nhiễm mỡ không phải là một bệnh riêng lẻ, mà là hệ quả của nhiều yếu tố kết hợp: rối loạn chuyển hóa, chế độ ăn mất cân đối, lối sống ít vận động, sử dụng thuốc kéo dài hoặc lạm dụng rượu bia. Nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển nặng, gây tổn thương tế bào gan và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Rượu là nguyên nhân dẫn đến xơ gan và gan nhiễm mỡ

Nhận biết gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là căn bệnh thường tiến triển âm thầm, đa phần người mắc không hề nhận ra bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Phần lớn các trường hợp chỉ được phát hiện tình cờ trong những lần khám sức khỏe định kỳ, khi bác sĩ nhận thấy gan có dấu hiệu to hơn bình thường hoặc chỉ số men gan tăng nhẹ.

Nhiều người khác được chẩn đoán qua siêu âm bụng tổng quát, một xét nghiệm thường được thực hiện để tầm soát hoặc kiểm tra các bệnh lý khác. Một số ít trường hợp gan nhiễm mỡ được phát hiện khi chụp CT scan ổ bụng nhằm đánh giá đường mật hoặc cơ quan lân cận.

Ở giai đoạn sớm, người bệnh đôi khi cảm thấy mệt mỏi, nặng tức vùng hạ sườn phải hoặc thượng vị, song những triệu chứng này thường mơ hồ nên dễ bị bỏ qua. Khi bệnh tiến triển nặng hơn, các biểu hiện rõ rệt hơn có thể xuất hiện như vàng da, đau bụng, buồn nôn hoặc nôn ói.

Nếu gan nhiễm mỡ kéo dài và dẫn đến suy giảm chức năng gan hay xơ gan, người bệnh có thể gặp nhiều dấu hiệu nghiêm trọng hơn như vàng da, vàng mắt, sạm da, lòng bàn tay son, nổi sao mạch, phù chân, bụng to do báng nước, lách to, trĩ hoặc giãn tĩnh mạch thực quản gây xuất huyết tiêu hóa.

Vàng da là triệu chứng phổ biến của bệnh

Gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ?

Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường diễn tiến âm thầm, hầu như không gây ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe. Chính vì vậy, nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đi khám định kỳ hoặc khi gan đã bị tổn thương đáng kể. Mức độ nguy hiểm của gan nhiễm mỡ phụ thuộc vào tỷ lệ mỡ tích tụ trong gan và việc điều trị có được thực hiện sớm, đúng cách hay không.

Điều đáng lo ngại là nếu kéo dài không được kiểm soát, gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như xơ gan (khoảng 20% trường hợp) hay suy giảm chức năng gan. Dưới đây là ba cấp độ phát triển của bệnh mà bạn cần nắm rõ:

• Gan nhiễm mỡ độ 1: Ở giai đoạn này, lượng mỡ chiếm khoảng 5–10% trọng lượng gan. Đây là mức độ nhẹ và hầu như không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm vàng để can thiệp bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường vận động và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ nhằm ngăn ngừa bệnh tiến triển.
• Gan nhiễm mỡ độ 2: Lúc này, lượng mỡ trong gan đã tăng lên 10–25%. Các tế bào mỡ bắt đầu lan rộng ra mô gan và cơ hoành. Mặc dù chưa gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, gan nhiễm mỡ độ 2 có thể nhanh chóng tiến triển thành độ 3.
• Gan nhiễm mỡ độ 3: Đây là giai đoạn nặng nhất và nguy hiểm nhất của bệnh. Lúc này, mỡ đã bao phủ phần lớn tế bào gan, làm suy giảm nghiêm trọng chức năng gan, thậm chí có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan hoặc tử vong. Việc điều trị ở giai đoạn này gặp nhiều khó khăn và đòi hỏi quá trình điều trị kiên trì, lâu dài.

Gan nhiễm mỡ kéo dài có thể dẫn đến xơ gan

Gan nhiễm mỡ có chữa được không?

Thực tế, hiện nay vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi chức năng gan hiệu quả. Mục tiêu điều trị chủ yếu là loại bỏ hoặc giảm thiểu nguyên nhân gây bệnh:

• Gan nhiễm mỡ do thừa cân, béo phì: Hướng điều trị tập trung vào việc điều chỉnh chế độ ăn uống và luyện tập khoa học nhằm giảm cân an toàn
• Gan nhiễm mỡ do rượu: Bắt buộc phải ngừng uống rượu hoàn toàn.
• Gan nhiễm mỡ do thuốc: Ngưng sử dụng các loại thuốc có độc tính với gan, đồng thời thay thế bằng thuốc an toàn hơn theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa (như tiểu đường): Cần kiểm soát tốt đường huyết, duy trì mức ổn định để hạn chế tổn thương gan tiến triển.
• Gan nhiễm mỡ do viêm gan siêu vi: Tập trung điều trị tình trạng viêm, ngăn ngừa xơ gan và các biến chứng nặng nề khác.

Xem thêm:

• Gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ: Mối liên hệ ít ai biết
• Chỉ số gan nhiễm mỡ là bao nhiêu và ý nghĩa của chúng

Kết luận

Việc hiểu rõ gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ đóng vai trò quan trọng trong việc chủ động bảo vệ và kiểm soát sức khỏe lá gan. Mỗi giai đoạn của bệnh sẽ có hướng điều trị khác nhau, có trường hợp chỉ cần điều chỉnh lối sống, nhưng cũng có khi phải kết hợp dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ. Dù ở mức độ nào, hiệu quả điều trị luôn cao hơn khi bệnh được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Vì vậy, việc chủ động tầm soát gan nhiễm mỡ định kỳ là bước không thể thiếu để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm về sau.